Ząbkowanie to inaczej przesuwanie zęba z konkretnego miejsca jego rozwoju w kościach szczęk do docelowej pozycji w jamie ustnej. Dotyczy dzieci, u których wyrzyna się uzębienie mleczne.
Ząbkowanie
Ząbkowanie dzieli się na 3 fazy:
- przederupcyjną;
- przedfunkcyjną;
- funkcyjną.
Mechanizm wyrzynania się zębów nie został do końca poznany. Uznaje się jednak, że sam wzrost korzenia może być bodźcem do ruchu zęba w kierunku jamy ustnej, ponieważ wyrzynanie się zęba z reguły nie następuje przed rozpoczęciem rozwoju korzenia.
Ząbkowanie rozpoczyna się około 6 miesiąca życia dziecka. Pierwszymi pojawiającymi się zębami są siekacze przyśrodkowe w żuchwie, choć sporadycznie mogą to być analogiczne siekacze w szczęce. Wyrzynające się zęby mleczne ustawiają się w określonej odległości od siebie, uzyskując kontakt dopiero w miarę pojawiania się następnych grup zębów. Mleczne uzębienie trzonowe przesuwa się do kontaktu stycznego między 3. a 4. rokiem życia. W tym czasie często zauważa się diastemy, czyli przerwy, między kłami a pierwszymi zębami trzonowymi.
Faza przederupcyjna
W tej fazie następuje zakończenie kształtowania się korony zęba, po czym rozpoczyna się mineralizacja szkliwa i zębiny. Towarzyszy temu także kształtowanie korzenia. Wzrost zawiązka zęba przebiega ze współtowarzyszącymu mu ruchami – wahadłowym, obrotowym oraz pionowym w osi długiej ku płaszczyźnie zwarcia.
Faza przedfunkcyjna
Rozpoczyna się w momencie ukazania korony zęba w jamie ustnej i trwa do momentu uzyskania kontaktu z zębami przeciwstawnymi. Podczas tej fazy zęby przesuwają się stosunkowo szybko, co stanowi jej typową cechę rozpoznawczą. Gdy korzeń zęba osiąga długość do 2 mm, zauważa się początek tworzenia przegród międzyzębowych. Wzrost tych przegród przebiega równocześnie ze wzrostem korzenia. Wyrzynaniu się zęba towarzyszy wzrost szczęki i żuchwy. W dalszym ciągu tworzy się szczelina dziąsłowa.
Faza funkcyjna
Cechuje się powolnym tempem przemian, które korelują z tempem wzrostu twarzy. Korzeń i tkanki okołokorzeniowe w dalszym ciągu wzrastają, czemu towarzyszy charakterystyczne ukierunkowanie włókien ozębnej. W trakcie fazy funkcyjnej następuje stopniowe przesuwanie się przyczepu nabłonkowego rowka dziąsłowego w kierunku do wierzchołka korzenia.
Zobacz również: Jak myć zęby?
Objawy ząbkowania
Okres ząbkowania u dzieci nie przebiega niezauważony. Procesowi temu towarzyszy bowiem wiele dolegliwości, przy czym ich największe nasilenie przypada na 12.-15. miesiąc życia. Do najpopularniejszych objawów ząbkowania zalicza się:
- wzrost temperatury ciała;
- niepokój dziecka;
- zaburzenia ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka czy zaparcia;
- nadmierne ślinienie;
- choroby górnych dróg oddechowych;
- infekcje uszu;
- wymioty;
- zmniejszenie apetytu;
- spadek masy ciała.
Dziecko podczas ząbkowania podświadomie sięga po twardsze rzeczy, które gryzie. Mając na uwadze higienę i zdrowie dziecka warto zatem zaopatrzyć się w specjalne, gumowe gryzaki, które należny po każdym użyciu wyparzyć, aby zapobiec rozwojowi bakterii.
Oprócz wyżej wymienionych objawów ogólnych zauważa się objawy miejscowe, do których należą:
- zapalenie dziąseł;
- zaczerwienienie i obrzmienie dziąseł;
- zropienie mieszka zębowego.
Zauważa się również zasinienie błony śluzowej nad wyrzynającym się zębem, co jest spowodowane obecnością krwiaka powstałego w rezultacie mechanicznego uszkodzenia błony śluzowej przez ostre brzegi zęba.
Aby zmniejszyć ból i stan zapalny stosuje się środki farmakologiczne oraz niefarmakologiczne. Do niefarmakologicznych metod zmniejszających objawy ząbkowania zalicza się między innymi masaż dziąseł przy użyciu specjalnej nakładki na palec oraz przecieranie dziąseł naparami.
Zobacz również: Fluoryzacja zębów.
Bibliografia
- Szpringer-Nodzak M., Wochna-Sobańska M., Stomatologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
- Boguszewska-Gutenbaum H., Janicha J., Sobiech P., Olczak-Kowalczyk D., Symptomy ogólne i miejscowe związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia, 3/2014.
- Torlińska-Walkowiak N., Rataj-Kulmacz A., Wyrzynanie się zębów mlecznych – symptomy towarzyszące czy przypadkowe współistnienie w czasie?, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 9/2013.
