Nerw okoruchowy (łac. nervus oculomotorius) to III nerw czaszkowy. Prowadzi włókna ruchowe, przywspółczulne i proprioceptywne włókna czuciowe.
Nerw okoruchowy – przebieg
Pęczki korzeniowe tego nerwu wychodzą z jąder tej samej i przeciwległej strony. Powierzchnię podstawną pnia mózgu nerw ten opuszcza w dole międzykonarowym powyżej górnego brzegu mostu dwiema grupami pęczków. Grupa przyśrodkowa zawiera przeważnie 8 płaskich pęczków, które wychodzą z bruzdy przyśrodkowej odnogi mózgu. Z kolei grupa boczna wychodzi tuż obok odnogi mózgu. Oba pęczki korzeniowe zbiegają się ze sobą i tworzą okrągły powrózek, który między tętnicą górną móżdżku a tętnicą tylną mózgu kieruje się w stronę boczną.
Dalej nerw okoruchowy biegnie w górnym brzegu ściany bocznej zatoki jamistej, aż do szczeliny oczodołowej górnej. To istotna lokalizacja, ponieważ przez nią wchodzi do oczodołu. Po minięciu tej szczeliny nerw okoruchowy przechodzi przez pierścień ścięgnisty wspólny.
Warto omówić także zespolenia tego nerwu. W przebiegu przez zatokę jamistą nerw okoruchowy otrzymuje włókna współczulne ze splotu jamistego oraz włókna czuciowe z pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego dla zewnętrznych mięśni gałki ocznej.
Zobacz również: Nerw podjęzykowy.
Odgałęzienia nerwu okoruchowego
Zaraz po wejściu do oczodołu nerw ten dzieli się na 2 gałęzie: słabszą, górną oraz silniejszą, dolną:
- gałąź górna – przebiega od tętnicy ocznej i nerwu wzrokowego wsuwając się między mięsień dźwigacz powieki górnej a mięsień prosty górny;
- gałąź dolna – jest grubsza od poprzedniej i oddaje 3 gałązki. Jedna z nich przebiega pod nerwem wzrokowym dochodząc do mięśnia prostego przyśrodkowego. Druga, krótka, do mięśnia prostego dolnego. Z kolei trzecia gałązka jest najdłuższa i biegnie do mięśnia skośnego dolnego.
Od gałęzi zaopatrującej mięsień skośny dolny do zwoju rzęskowego odchodzi wiązka włókien, które tworzą przywspółczulny korzeń okoruchowy zwoju rzęskowego. Dalej, w zwoju rzęskowym włókna przywspółczulne zostają przełączone na drugi neuron i jako włókna zazwojowe w nerwach rzęskowych krótkich podążają do gałki ocznej.
Co unerwia nerw okoruchowy?
Omawiany nerw odpowiada za unerwienie ruchowe mięśnia dźwigacza powieki górnej oraz niemal wszystkich pozostałych mięśni poprzecznie prążkowane gałki ocznej. Poza jego zasięgiem pozostaje jedynie mięsień skośny górny i mięsień prosty boczny, ponieważ są one zaopatrywane przez własne nerwy.
Nerw okoruchowy prowadzi również włókna przywspółczulne, które wspólnie z włóknami współczulnymi ze splotu jamistego zaopatrują wewnętrzne mięśnie gałki ocznej. Oprócz tego omawiany nerw zawiera proprioceptywne włókna czuciowe z unerwianych przez siebie mięśni.
Zobacz również: Nerw twarzowy.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
