Gruźlica (łac. tuberculosis) to choroba występująca powszechnie na całym świecie, dotycząca zarówno kobiet, jak i mężczyzn bez względu na wiek. Szacuje się, że rocznie umiera na nią około 1,5 mln osób. Gruźlicę wywołują bakterie, w związku z czym leczenie polega na odpowiednio dobranej antybiotykoterapii. Obraz kliniczny choroby może różnić się w zależności od wielu czynników, jednocześnie może ona przyjmować charakter zakaźny oraz niezakaźny.
Gruźlica – przyczyny
Gruźlicę wywołują bakterie zwane Mycobacterium tuberculosis. To bakterie wolnorosnące, tlenowe, nieprodukujące form przetrwalnikowych. Są bogate w substancje tłuszczowe oraz kwasooporne. W tkankach ludzkich przybierają postać cienkich laseczek. Co istotne, mogą przetrwać w środowisku i w tkankach w stanie uśpienia bez aktywnego metabolizmu nawet przez wiele miesięcy czy lat. Zarażanie następuje najczęściej podczas kaszlu, czyli drogą kropelkową. Należy przy tym pamiętać, że gruźlica płucna może być zaraźliwa, natomiast inne postacie nie. Gruźlicą nie można zarazić się poprzez:
- podawanie ręki;
- korzystanie ze wspólnych sztućców, pościeli czy akcesoriów higienicznych;
- kontakty seksualne;
- kontakt z zakażoną krwią.
Jedynie kaszel, kichanie lub inny kontakt ze śliną chorego może przyczynić się do wystąpienia gruźlicy.
Objawy gruźlicy
Charakterystycznymi objawami gruźlicy są:
- osłabienie i przewlekłe zmęczenie;
- utrata apetytu;
- gorączka;
- nocne poty;
- nagła utrata masy ciała;
- kaszel utrzymujący się powyżej 3 tygodni;
- krwioplucie.
Obraz kliniczny zależy również od postaci gruźlicy. W postaci płucnej może być bardzo różnorodny, niekiedy nawet bezobjawowy. Zwykle jednak występują objawy ogólne w postaci osłabienia, potów nocnych, stanów podgorączkowych lub gorączkowych. Mogą również pojawić się bóle stawów. Dość charakterystycznym objawem jest kaszel – na początku suchy, a następnie przebiegający z wykrztuszaniem śluzowej lub częściej ropnej plwociny. U niektórych chorych obserwuje się krwioplucie o różnym nasileniu. Bóle w klatce piersiowej występują głównie w przebiegu gruźliczego zapalenia opłucnej.
Z kolei w przebiegu gruźlicy pozapłucnej objawy mogą dotyczyć dowolnego narządu lub układu, ponieważ bakterie rozprzestrzeniają się drogą naczyń krwionośnych lub naczyń chłonnych. W gruźlicy rozsianej, jak również w pewnej ilości przypadków gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i gruźlicy osierdzia, obserwuje się stany gorączkowe, poty, osłabienie, utratę masy ciała z mniej lub bardziej zaznaczonymi objawami z poszczególnych narządów.
Diagnostyka gruźlicy
Istnieje wiele badań umożliwiających diagnostykę gruźlicy. Są to m.in. badania plwociny, badania krwi lub moczu, testy skórne, a nawet RTG klatki piersiowej (zwłaszcza przy postaci płucnej). W badanym materiale biologicznym metodą rozmazu bądź hodowli należy stwierdzić obecność Mycobacterium tuberculosis. Prątki hoduje się na specjalnych pożywkach z wykorzystaniem podłoża stałego (metoda Löwensteina-Jensena) albo płynnego (w Polsce najczęściej praktykuje się metodę Bactec).
Gruźlica – leczenie
Leczenie gruźlicy opiera się głównie na farmakoterapii mającej na celu całkowite wyeliminowanie bakterii z ustroju pacjenta. Podstawowymi lekami są więc między innymi:
- ryfampicyna;
- streptomycyna;
- izoniazyd.
Nierzadko stosuje się kilka leków w połączeniu, aby zapewnić jak najbardziej kompleksowe działanie. Dodatkowo wskazany jest odpoczynek, zbilansowana dieta, właściwe nawodnienie organizmu oraz unikanie kontaktu z osobami zdrowymi. Trudniej wyleczyć gruźlicę odporną na leczenie, czyli typu MD-TB. Wówczas leczenie dobierane jest indywidualnie do przypadku.
W Polsce obowiązuje jednorazowe szczepienie niemowląt szczepioną BCG, która zmniejsza ryzyko wystąpienia ciężkich postaci gruźlicy, w tym zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Nie chroni jednak przed zachorowaniem na łagodniejsze postacie gruźlicy. Szczepionka BCG zawiera żywe, osłabione prątki bydlęce. Podaje się ją noworodkom przed wypisaniem z oddziału neonatologicznego, pamiętając, że dzieci matek chorych na gruźlicę oraz z ciężkimi niedoborami odporności nie kwalifikują się do szczepienia.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Boroń-Kaczmarska A., Wiercińska-Drapało A., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
