Martwica ust to poważne powikłanie, które najczęściej oznacza martwicę kości szczęki lub żuchwy, rzadziej obumieranie rzeczywiście tkanki miękkiej warg, choć i to może wystąpić. Problem nie następuje samoistnie. W zdecydowanej większości przypadków jest konsekwencją poważniejszych chorób.
Martwica ust – przyczyny
Martwica ust w kontekście martwicy kości szczęki lub żuchwy może pojawić się jako następstwo:
- przewlekłego stosowania bisfosfonianów (leki stosowane w leczeniu osteoporozy, przerzutów nowotworowych do kości), zwłaszcza jeśli zaistnieją czynniki ryzyka takie jak ekstrakcja zęba czy urazy w obrębie jamy ustnej;
- radioterapii głowy i/lub szyi w przebiegu leczenia onkologicznego;
- ciężkich infekcji lub stanów zapalnych, np. przewlekłych, nieleczonych ropni lub nieleczonego zapalenia przyzębia;
- urazów mechanicznych tych struktur – złamania, urazy chirurgiczne, przewlekłe drażnienie (np. przez protezy);
- niektórych chorób – szpiczak mnogi, choroby hematologiczne, nowotwory jamy ustnej są tu szczególnym zagrożeniem.
Wyjątkowo rzadko martwica ust (warg) może wystąpić po ich niewłaściwym powiększaniu, np. z użyciem iniekcji kwasu hialuronowego. Należy wiedzieć, że zakażenie to powikłanie możliwe do zaistnienia w każdym przypadku naruszenia ciągłości skóry, z uwzględnieniem zabiegu powiększania ust. Ostre zakażenia najczęściej związane są z florą bakteryjną naskórka Staphylococcus aureus czy Streptococcus pyogenes. Z reguły początkowo pojawia się wyłącznie infekcja, którą można skutecznie wyleczyć antybiotykami. Martwica to najcięższe powikłanie, w związku z czym wiedza na temat sposobu jej leczenia jest niezwykle ważna mimo że samo to powikłanie jest stosunkowo rzadko spotykane. Występuje w sytuacji podania środka z wypełniaczem do naczynia tętniczego. Usta nie są miejscem szczególnie narażonym na to powikłanie, natomiast w przypadku iniekcji środka do naczynia tętniczego konieczna jest szybka interwencja lekarska i użycie hialuronidazy w celu rozpuszczenia preparatu kwasu hialuronowego.
Martwica ust – objawy
Objawy martwicy ust w kontekście żuchwy i/lub szczęki są następujące:
- przewlekły ból – utrzymujący się, często nasilający się w jednym miejscu, może promieniować do ucha lub szyi;
- obnażona kość widoczna w jamie ustnej – zauważalny fragment kości w dziąśle (np. po wyrwaniu zęba). Z reguły nie goi się przez wiele tygodni;
- trudności w gojeniu się ran po zabiegach;
- wysięk ropny, cuchnący zapach z ust;
- obrzęk, zaczerwienienie dziąseł;
- rozchwianie zębów;
- trudności w jedzeniu i mówieniu.
Martwica ust (warg) objawia się manifestuje się natomiast zblednięciem albo zmianą koloru skóry w okolicy zabiegu.
Martwica ust – diagnostyka i leczenie
W przebiegu martwicy ust w pierwszej kolejności wykonuje się badanie stomatologiczne i laryngologiczne uzupełnione zdjęciem pantomograficznym, ewentualnie tomografią CBCT. Podstawą jest oczywiście wywiad (powinny paść pytania odnośnie stosowanych leków, chorób nowotworowych, zabiegów radioterapii). Czasem zleca się biopsję lub badania mikrobiologiczne, głównie przy podejrzeniu nowotworu lub przy źle gojących się zmianach.
Leczenie powinno być przyczynowe i zależy ono głównie od stopnia martwicy, jej lokalizacji oraz wieku i stanu zdrowia pacjenta. Może opierać się na antybiotykoterapii, chirurgicznym usunięciu martwych tkanek (tzw. nekrektomia) bądź leczeniu tlenem hiperbarycznym. Przy zaobserwowaniu podejrzanych objawów, które mogą wskazywać na martwicę lub infekcję, należy jak najszybciej udać się do lekarza.
Bibliografia
- Wojtala L., Kapłon K., Pawłocik W., Szymańska J., Pawlak W., i inni, Diagnosis and management of lip filler complications – a case study with literature review, Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(5):65- 71.
- Radzimińska A., Zimmermann A., Weber-Rajek M., i inni, Jałowe martwice kości, charakterystyka choroby i postępowanie fizykalne – przegląd literatury, Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(10):108-120.
