Rak jamy ustnej to poważna choroba, która może przybierać postać łagodną lub złośliwą i która może dotyczyć praktycznie każdej struktury anatomicznej tej okolicy. Zdecydowanie najczęściej diagnozuje się złośliwy nowotwór języka. Przy podejrzeniu raka jamy ustnej należy jak najszybciej wdrożyć leczenie onkologiczne.
Rak jamy ustnej
W praktyce lekarskiej rakiem jamy ustnej nazywa się wiele różnych chorób, zarówno pod względem dokładnej lokalizacji, jak i złośliwości czy stopnia rozwoju. Przyczyny ich wszystkich nie zostały jednak w pełni poznane, podobnie jak ma to miejsce w przypadku wszelkich pozostałych chorób nowotworowych. Wykazano natomiast, że rak jamy ustnej występuje nawet 4-krotnie rzadziej u kobiet w porównaniu do populacji mężczyzn. Choć przyczyny tej choroby nie są znane, udało się wyszczególnić czynniki ryzyka, które mogą zwiększać predyspozycję do jej rozwoju. Są to przede wszystkim:
- palenie papierosów, jako że dym tytoniowy zawiera tysiące szkodliwych związków chemicznych, w tym także rakotwórczych. Wykazano, że palenie zwiększa ryzyko tego raka aż 7-krotnie;
- częste picie mocnego alkoholu;
- brak dostatecznej higieny jamy ustnej, co prowadzi do przewlekłych stanów zapalnych w jamie ustnej, które stwarzają idealne środowisko do nowotworzenia;
- mechaniczne drażnienie delikatnych błon śluzowych jamy ustnej i języka np. przez nieodpowiednio dobraną protezę zębową;
- zakażenie HIV – udowodniono, że zwiększa ono ryzyko nie tylko raka jamy ustnej, ale także nowotworów układu oddechowego i pozostałych części górnego układu pokarmowego.
Rak jamy ustnej nigdy nie powinien być bagatelizowany. Choć mówi się o nim stosunkowo rzadko, poświęcając więcej czasu chorobom takim jak rak płuc, rak szyjki macicy czy rak prostaty, jest on zarejestrowany na 24 miejscu u mężczyzn i 43 miejscu u kobiet w kategorii wszystkich nowotworów złośliwych.
Rak jamy ustnej – rodzaje
Rak języka jest najczęściej diagnozowanym nowotworem w obrębie jamy ustnej, a na kolejnych miejscach plasują się: rak dna jamy ustnej i rak podniebienia miękkiego. Innymi możliwymi nowotworami tej okolicy są:
- rak policzka;
- rak podniebienia twardego;
- rak wyrostka zębodołowego.
Chorób o tym charakterze jest tak wiele, że lekarz musi przeprowadzić szereg szczegółowych badań, aby odnaleźć źródło nowotworzenia.
Jednocześnie warto zaznaczyć, że rak może przybierać różną formę – nie tylko lokalizacja wpływa na różnorodność tej grupy. W obrębie jamy ustnej wystąpić mogą: rak płaskonabłonkowy, chłoniak, mięsak, czerniak złośliwy, guzy zębopochodne, nowotwory małych gruczołów ślinowych. Rak płaskonabłonkowy stanowi ponad 90% wszystkich nowotworów zlokalizowanych w jamie ustnej. Inne często diagnozowane to: rak gruczołowo-płaskonabłonkowy, rak płaskonabłonkowy rzekomogruczołowy, rak wrzecionowatokomórkowy, rak drobnokomórkowy oraz rak limfatyczno-komórkowy.
Rak jamy ustnej – objawy
Rak jamy ustnej może przybierać 3 różne formy:
- guz o wyglądzie kalafiora lub grzyba, z ogniskami owrzodzenia, nierzadko pokryty nieestetycznymi strupami;
- guz rosnący w głąb tkanek i je naciekający, przybierający postać kraterowatego owrzodzenia z wyniosłymi brzegami;
- połączenie dwóch poprzednich typów.
Chorobie nowotworowej jamy ustnej towarzyszą objawy takie jak nieprzyjemny zapach z ust, ból i dyskomfort podczas spożywania posiłków, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, szczękościsk czy ograniczenie ruchomości języka.
Diagnostyka raka jamy ustnej
Diagnostyka raka jamy ustnej rozpoczyna się przeprowadzeniem szczegółowego wywiadu zdrowotnego i oceną okolicznych węzłów chłonnych. Rekomendowane jest badanie USG węzłów, a niekiedy nawet ich biopsja aspiracyjna cienkoigłowa. Potwierdzenie raka jamy ustnej uzyskuje się dopiero po wykonaniu badania histopatologicznego. Przy naciekaniu kości szczęk wykonuje się dodatkowo tomografię komputerową.
Rak jamy ustnej – leczenie
W pierwszej kolejności należy chirurgicznie usunąć zmiany nowotworowe w jamie ustnej z szerokim marginesem niezmienionych tkanek. Ze względu na lokalizację jest to nierzadko bardzo trudne, a wręcz niemożliwe. Dlatego każdy przypadek należy przeanalizować indywidualnie. Prewencyjne usunięcie węzłów chłonnych ma uzasadnienie u wszystkich pacjentów, poza przypadkami w I stopniu zaawansowania miejscowego (średnica guza nie przekracza 2 cm). Uzupełnieniem leczenia (lub jego podstawą, gdy chirurgia nie jest możliwa) jest radioterapia, rzadziej chemioterapia.
Rokowania zależą w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby. Jeśli znajduje się ona na I stopniu zaawansowania, są one dość pomyślne. Wieloletnie wyleczenie dotyczy nawet do 90% pacjentów. U chorych niekwalifikujących się do leczenia radykalnego rokowania są skrajnie złe, przeżycie 5-letnie nie przekracza 5% pacjentów.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jankowska M., Starzyńska A., Nowotwory złośliwe jamy ustnej – charakterystyka, diagnostyka, postępowanie, Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 3, 254-262.
- Kruk-Zagajewska A., Wierzbicka M., Rak języka i dna jamy ustnej – rozpoznawanie i postępy w leczeniu, Współczesna Onkologia (2003) vol. 7; 4 (264-274).
