Anosmia to całkowita lub częściowa utrata węchu, czyli zmysłu odpowiedzialnego za odbieranie i rozróżnianie zapachów. Może mieć charakter przejściowy, np. w przebiegu infekcji wirusowych, stanów zapalnych błony śluzowej nosa lub po urazach, bądź trwały, gdy dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia receptorów węchowych. Choć z pozoru wydaje się błahym problemem, anosmia znacząco obniża komfort życia. Utrata węchu wpływa nie tylko na odczuwanie zapachów, ale również na smak potraw, apetyt i ogólne samopoczucie. W wielu przypadkach odpowiednia diagnostyka oraz wsparcie regeneracji błony śluzowej nosa i układu nerwowego mogą pomóc w odzyskaniu prawidłowej funkcji powonienia.
Anosmia – przyczyny
Proces odbierania zapachów rozpoczyna się w błonie śluzowej jamy nosowej, gdzie znajdują się wyspecjalizowane receptory węchowe. Są to dwubiegunowe neurony wyposażone w drobne rzęski, na których zlokalizowane są receptory odpowiedzialne za rozpoznawanie cząsteczek zapachowych. To właśnie one przekazują bodźce do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie powstaje wrażenie zapachu. Gdy którykolwiek element tego układu ulegnie zaburzeniu, może dojść do utraty (anosmii) lub osłabienia węchu (hiposmii).
Do najczęstszych przyczyn tych dolegliwości zalicza się m.in.:
- niemożność dotarcia bodźców zapachowych do receptorów węchowych (przerost lub obrzęk błony śluzowej jamy nosowej);
- uszkodzenie komórek receptorowych oraz ich połączeń ośrodkowych;
- patologia struktur ośrodkowych, w tym choroby zwyrodnieniowe mózgu.
Mówiąc nieco dokładniej, anosmia może wynikać z następujących problemów zdrowotnych:
- choroba Parkinsona;
- choroba Alzheimera;
- stwardnienie rozsiane;
- infekcje wirusowe, np. COVID-19, grypa, przeziębienie;
- urazy głowy, w tym zwłaszcza te prowadzące do uszkodzenia mózgu lub uszkodzenia nerwów węchowych;
- cukrzyca;
- guzy mózgu;
- zatrucia toksyczne organizmu;
- alergie;
- przewlekłe zapalenie zatok;
- polipy nosa i/lub zatok.
Anosmia może mieć charakter przemijający lub stały. Pacjenci nie zauważają jednostronnego upośledzenia węchu. Warto jednak dodatkowo podkreślić, że sprawność zmysłu powonienia zmniejsza się w sposób naturalny wraz z wiekiem.
Jak wygląda anosmia?
Anosmia nie ma widocznych objawów zewnętrznych. To zaburzenie polegające na całkowitej utracie węchu, które wpływa na sposób, w jaki osoba odbiera świat. Można więc powiedzieć, że jest to dolegliwość wyłącznie subiektywna. Nie można jej „zobaczyć” na twarzy czy ciele, ale jej skutki są odczuwalne w codziennym życiu, ponieważ odbierają radość z jedzenia i wąchania różnych aromatów. W obrazie klinicznym anosmii charakterystyczne są:
- brak odczuwania zapachów – zarówno przyjemnych (np. perfumy, jedzenie), jak i ostrzegawczych (np. dym, gaz);
- problemy z odczuwaniem smaku, ponieważ smak i węch są ze sobą powiązane;
- utrata apetytu – jedzenie wydaje się mdłe, co może prowadzić do utraty masy ciała i niedoborów pokarmowych;
- frustracja lub smutek – brak węchu wpływa na jakość życia i relacje społeczne.
Z całą pewnością jest to nieprzyjemna dolegliwość, choć wciąż nie stanowi bezpośredniego zagrożenia zdrowia czy życia.
Anosmia – leczenie
Anosmię leczy się przyczynowo, jeśli tylko jest to możliwe. Dlatego też przy ewentualnych polipach w nosie rozważa się leczenie chirurgiczne, natomiast infekcje bakteryjne leczy się antybiotykami. Niekiedy jednak leczenie przyczynowe nie jest możliwe, co ma miejsce przy chorobach przewlekłych. Leczenie anosmii można podzielić na:
- leczenie farmakologiczne – sterydy (donosowe, stosowane najczęściej przy zapaleniach błony śluzowej), krople do nosa nawilżające i przeciwzapalne, łagodzące obrzęki i poprawiające drożność nosa, suplementy witaminowe (zwłaszcza witamin z grupy B, które wpływają na regenerację struktur nerwowych, w tym także tych odpowiedzialnych za czucie zapachów);
- leczenie chirurgiczne – jako ostateczność, gdy jest to możliwe i gdy inne metody nie przyniosą oczekiwanych rezultatów. Najczęściej stosowane w przypadku polipów nosa, skrzywienia przegrody lub przewlekłego zapalenia zatok;
- treningi węchu – codzienne wąchanie zestawu zapachów (np. róża, cytryna, eukaliptus, goździk) przez kilka miesięcy. Udowodniono, że systematyczna stymulacja tego typu może poprawić funkcję węchu, zwłaszcza po przebytych infekcjach wirusowych.
Metody terapeutyczne zawsze dobierane są jednak indywidualnie do potrzeb i stanu zdrowia pacjenta. Dlatego też warto udać się do doświadczonego lekarza, który przeprowadzi szczegółową diagnostykę. Leczeniem zaburzeń węchu najczęściej zajmuje się lekarz otorynolaryngolog.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - 100% naturalna
Omega 3 to naturalny olej tłoczony na zimno, dzięki czemu zachowane zostały wszystkie cenne składniki. Jako suplement diety uzupełnia codzienną dietę w witaminę E i mikroelementy oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hemerlińska A., Niepełnosprawność węchowa – próba wprowadzenia pojęcia, Toruń 2020.
- Rapiejko P., Lipiec A., Zaburzenia zmysłu węchu, Alergoprofil 2021, Vol. 17, Nr 1, 3-10.
