Grypa to częsta choroba wirusowa, której intensywność występowania przypada zwłaszcza na okres jesienno-zimowy oraz wczesnowiosenny. Chorują zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Leczenie z reguły jest objawowe, a aby uniknąć zachorowania, warto dbać o odporność organizmu. Można także rozważyć coraz popularniejsze szczepienia ochronne będące najskuteczniejszym sposobem przyczynowego zapobiegania omawianej chorobie.
Grypa – przyczyny
Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) szacuje roczną liczbę zachorowań na grypę sezonową na świecie na 3–5 mln osób, a śmiertelność z jej powodu na około 0,1–0,5%. Bezpośrednią przyczyną choroby jest infekcja wirusowa, która intensywnie rozprzestrzenia się zwłaszcza drogą kropelkową. Zarówno bezpośrednio (np. gdy osoba kichająca lub kaszląca nie zasłania ust i nosa), jak i pośrednio (np. gdy osoba chora kichnie w dłoń, dotknie przedmiotu w miejscu publicznym, który następnie zostanie dotknięty przez osobę zdrową).
Wirusy grypy należą do rodziny Orthomyxoviridae. Wyróżnia się wirusy grypy typu A, B, C i D, jednak to wirus grypy typu A jest jedynym spośród nich mającym potencjał pandemiczny. Źródłem zakażenia wirusem grypy sezonowej jest chory człowiek. Okres zakaźności pacjenta z objawami lub przebiegiem subklinicznym choroby utrzymuje się od doby przed wystąpieniem objawów do 3–5 dni po ich wystąpieniu. Udowodniono jednak, że dłużej wydalają wirusa grypy dzieci i pacjenci z upośledzoną odpornością. Czas inkubacji wirusów grypy w organizmie gospodarza zależy od ilości zaaspirowanego patogenu i trwa średnio około 1–4 dni. Wirus grypy namnaża się w komórkach nabłonka rzęskowego górnych dróg oddechowych, powodując ich martwicę, co z klei wywołuje szereg objawów (w tym zwłaszcza z układu oddechowego, choć nie tylko).
Grypa – objawy
Zakażenie wirusem grypy może być bezobjawowe, ale może także przyjąć piorunujący przebieg. Obraz kliniczny zależy od właściwości wirusa i charakterystyki gospodarza. Typowe objawy to zazwyczaj:
- gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza;
- dreszcze;
- uczucie rozbicia;
- osłabienie;
- bóle mięśniowe, stawowe;
- katar;
- ból gardła;
- suchy napadowy kaszel;
- bóle głowy;
- ból w klatce piersiowej;
- brak łaknienia;
- nudności, wymioty.
Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas lub są dla pacjenta niepokojące, zawsze warto skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Taka wizyta jest też wskazana w przypadku małych dzieci, osób przewlekle chorych (zwłaszcza z niedoborami odporności i chorobami nowotworowymi), seniorów oraz kobiet ciężarnych.
Profilaktyka grypy
Do metod zapobiegania infekcji grypowej należą:
- coroczne szczepienia przeciwko grypie sezonowej (każdego sezonu wirus ten nieco mutuje, zatem jedno szczepienie nie zagwarantuje trwałej odporności, a jedynie czasową);
- przestrzeganie higieny, mycia i dezynfekcji rąk, zwłaszcza po powrocie do domu z miejsc publicznych;
- zakrywanie ust i nosa podczas kaszlu i kichania;
- używanie jednorazowych chusteczek;
- unikanie przebywania w miejscach o dużym zagęszczeniu ludzi, a w okresie wzrostu zachorowania na grypę, unikanie przez osoby z objawami zakażenia górnych dróg oddechowych bezpośrednich kontaktów z innymi ludźmi.
Zdecydowanie najskuteczniejszą metodą są jednak szczepienia ochronne. Pewne grupy pacjentów mogą skorzystać z darmowych szczepień, o co warto dopytać lekarza rodzinnego lub farmaceuty w najbliższej aptece.
Grypa – leczenie
W leczeniu grypy oraz w jej profilaktyce można stosować środki farmakologiczne – inhibitory neuraminidazy (zarejestrowane w Polsce oseltamiwir, zanamiwir). Leczenie przyczynowe jest rekomendowane osobom o ciężkim przebiegu grypy, obciążonym zaawansowanymi chorobami przewlekłymi, u osób starszych, osób z osłabioną odpornością, kobiet w ciąży, dzieci do 2 roku życia. Aby było to skuteczne, terapię antywirusową należy rozpocząć do 48 godzin od wystąpienia objawów grypy.
Jednak z reguły wystarczające jest leczenie objawowe, a więc zwłaszcza sen i odpoczynek (organizm w trakcie snu regeneruje się najszybciej, a układ odpornościowy pracuje najwydajniej), nawodnienie, chłodne okłady przy przedłużającej się gorączce, inhalacje ziołowo-eteryczne, lekkostrawna dieta, suplementacja. Pacjent powinien pozostać w domu aż do wyleczenia, unikając przebywania w miejscach publicznych, gdy nie jest to konieczne.
Bibliografia
- Kałucka S., Grypa – etiologia, epidemiologia, prewencja i leczenie w 2020 roku, Geriatria, 14/2020.
- Szymczuk E., Woźniak‑Kosek A., Grypa, Lekarz Wojskowy, 4/2019.
