Cynk zajmuje 5 miejsce (obok takich pierwiastków jak potas, sód, wapń i magnez) pod względem ilościowym wśród niezbędnych kationów wewnątrzkomórkowych. Jest to pierwiastek niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju, a także zachowania wysokiej odporności i dobrej kondycji skóry. W organizmie człowieka znajduje się od 2–4 g cynku. Zapotrzebowanie na ten mikroelement zależy od wieku. Wchłanianie cynku ma miejsce głównie w jelicie cienkim, szczególnie w dwunastnicy. Na ogół jego przyswajalność wynosi 20-40%, jednak biodostępność tę zwiększa obecność witaminy A oraz witaminy E. Warto wiedzieć, że lepiej przyswajalny cynk pochodzi ze źródeł zwierzęcych.
Cynk w pożywieniu
Do organizmu najprościej dostarczymy cynk w pożywieniu. Aktywny biologicznie cynk znajduje się w największych ilościach w:
- ostrygach;
- pestkach dyni i słonecznika;
- podrobach, zwłaszcza wątróbce;
- rybach.
Nieco mniejsze, aczkolwiek wciąż spore ilości, znajdziemy w:
- kaszy gryczanej;
- serach żółtych;
- grochu i białej fasoli;
- migdałach;
- jajkach;
- gorzkiej czekoladzie i kakao;
- cebuli, czosnku.
Cynk – suplementacja
Wegetarianie oraz osoby narażone na niedobór cynku powinny sięgnąć po dodatkową suplementację. Mogą to być tabletki zawierające cynk lub Spirulina, alga zawierająca w sobie nie tylko ilości cynku pokrywające dzienne zapotrzebowanie, ale również inne cenne składniki odżywcze m.in. pełnowartościowe białko, żelazo, wapń, NNKT, błonnik, witaminę C czy witaminę D.
Cynk – właściwości
W organizmie człowieka największe ilości cynku gromadzą się w kościach, zębach, skórze, włosach i mięśniach, a także w niektórych ważnych narządach wewnętrznych (nerki, wątroba, śledziona, trzustka). Wchodząc w skład związków wewnątrzkomórkowych, cynk bierze udział w wielu procesach biologicznych – jego niedobór w krótkim czasie zaburza równowagę komórkową. Przede wszystkim należy podkreślić jego rolę w utrzymywaniu wysokiej odporności. Udowodniono, że zakażenia wirusowe trwają znacznie krócej, gdy do organizmu dostarcza się dzienną dawkę cynku. Dzieje się tak, ponieważ cynk stymuluje i przyspiesza dojrzewanie limfocytów. Pozostałe działanie cynku obejmuje:
- utrzymywanie struktury i funkcji wszystkich błon komórkowych;
- wpływ na ekspresję genów;
- udział w biosyntezie i metabolizmie kwasów nukleinowych;
- kontrolowanie magazynowania insuliny oraz jej uwalniania z trzustki;
- utrzymywanie równowagi jonowej w organizmie;
- utrzymywanie prawidłowego metabolizmu witaminy A;
- zachowanie właściwej ciągłości i kondycji tkanki skórnej.
Cynk jest składnikiem aż kilkuset niezwykle istotnych enzymów oraz licznych czynników transkrypcyjnych DNA. Jest antagonistą kadmu i ołowiu, przez co skutecznie odtruwa organizm i oczyszcza go z metali ciężkich. Dodatkowo bierze udział w syntezie białek, które z kolei zapewniają elastyczność i zdrowy wygląd skóry czy włosów. Oczyszczony organizm odwdzięcza się dobrą kondycją skóry i włosów, przy czym obecność cynku ułatwia gojenie się ran i uszkodzeń skóry.
Niedobór cynku
Niedobór cynku w krajach rozwiniętych występuje dość rzadko, jednak się zdarza. Szczególnie narażone są osoby starsze, kobiety w ciąży, wegetarianie oraz sportowcy. W przypadku chorych niedobory występują m.in. w przebiegu chorób zapalnych jelit, cukrzycy, niewydolności wątroby, niedożywienia czy przewlekłego leczenia diuretykami.
Pierwszym objawem niedoboru cynku jest znaczny spadek odporności organizmu. Dzieje się tak, ponieważ zmniejsza się produkcja cytokin i przeciwciał oraz spada proliferacja komórek. Obserwuje się również wzrost tolerancji na glukozę, co na dłuższą metę skutkuje wzrostem ryzyka wystąpienia cukrzycy typu II. U dzieci niedobór cynku skutkuje opóźnionym wzrostem ciała i dojrzewaniem płciowym. Z kolei u osób dorosłych i starszych obserwuje się brak libido, zaburzenia miesiączkowania, zmniejszony apetyt, utratę masy ciała oraz zaburzenia widzenia, w tym kurzą ślepotę. Znacznie wzrasta ryzyko zaburzeń psychicznych i depresji.
W odniesieniu do skóry i włosów, niedobór cynku zwiększa ryzyko przewlekłych chorób, takich jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry. Zmiany łuszczycopodobne pojawiają się zwłaszcza na pośladkach i w okolicach twarzy. Bardziej widoczne stają się rozstępy, zmarszczki i cellulit, a skóra staje się przesuszona, skłonna do podrażnień. Niedobór cynku widać po włosach – stają się suche i łamliwe, z tendencją do nadmiernego wypadania. Badania udowodniły, że to właśnie niedobór omawianego pierwiastka jest jednym z czynników ryzyka łysienia plackowatego.
Polecane produkty:
Spirulina + cynk
Spirulina + Cynk to naturalny suplement diety w postaci tabletek. Wytworzony jest on wyłącznie z suszonych, sproszkowanych, jednokomórkowych, mikroskopijnych alg, należących do gatunku Spirulina platensis. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zdrojewicz Z., Wiśniewska A., Rola cynku w seksualności mężczyzn, Adv Clin Exp Med, 6/2005.
- Szcześniak M., Grimling B., Meler J., Cynk – pierwiastek zdrowia, Farmakologia Polska, 7/2014.
- Kuras M., Zielińska-Pisklak M., Perz K., Szeleszczuk Ł., Żelazo i cynk – główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, Lek w Polsce, 5/2015.
- Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Kuras M., Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, Lek w Polsce, 11/2013.