Zapalenie zatok to schorzenie, które może przybierać przebieg ostry, podostry lub przewlekły. Dotyczy infekcji toczącej się w obrębie zatok przynosowych, co przejawia się z reguły uczuciem zatkanego nosa, zmianą głosu oraz spływaniem gęstej wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Niestety jest to dość powszechny problem zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Jego diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz otorynolaryngolog.
Zapalenie zatok – przyczyny
W przypadku ostrego zapalenia zatok wyróżnia trzy jego fenotypy:
- przeziębienie/ostre wirusowe zapalenie zatok;
- powirusowe ostre zapalenie zatok;
- ostre bakteryjne zapalenie zatok (występuje najrzadziej).
Ostre wirusowe zapalenie zatok to choroba niezwykle częsta. Średnio występuje od 2 do 5 epizodów rocznie u pacjentów dorosłych i nawet do 10 epizodów rocznie w przypadku dzieci. Sprawcami są wówczas zazwyczaj wirusy grypy i paragrypy, a także rhinowirusy. Najczęstszymi przyczynami bakteryjnymi są natomiast pneumokoki, pałeczka grypy, rzadziej gronkowiec. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia zapalenia zatok są:
- zaburzenia anatomiczne, np. krzywa przegroda nosa;
- alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa;
- niedobory odpornościowe;
- dyskinezy rzęskowe pierwotne i wtórne;
- palenie czynne i bierne;
- zanieczyszczenia powietrza (smog);
- refluks żołądkowo-przełykowy (czynnik kontrowersyjny);
- zaburzenia lękowe i depresyjne.
Do bakteryjnego zapalenia zatok może dojść także przy chorobach zębów, np. przy próchnicy zębów oraz przy bardziej rozległym leczeniu stomatologicznym, gdy patogeny z jamy ustnej przemieszczą się właśnie w kierunku zatok i jamy nosowej. Do przewlekłego zapalenia zatok dochodzi wówczas, gdy ostry lub podostry stan nie zostanie wyleczony bądź gdy czynniki wywołujące utrzymują się u danej osoby długoterminowo (np. skrzywiona przegroda nosowa przy jednoczesnej alergii na pyłki, czego nie da się szybko wyleczyć, zwłaszcza zachowawczo).
Objawy zapalenia zatok
Obraz kliniczny w przebiegu zapalenia zatok może różnić się w zależności od tego, czy jest to stan ostry, podostry czy może przewlekły. Aby rozpoznać ostre zapalenie zatok spełnione musi zostać jedno z dwóch kryteriów:
- blokada, obrzęk lub upośledzenie drożności nosa;
- wydzielina z nosa często podbarwiona.
Jednocześnie wystąpić muszą:
- ból i/lub uczucie rozpierania twarzoczaszki;
- redukcja lub utrata węchu.
Objawy mają nagły początek, trwają nie dłużej niż 12 tygodni, z okresami wolnymi od objawów. Przy ostrym zapaleniu zatok, w szczególności bakteryjnym, stwierdza się ponadto gorączkę (lub podwyższoną ciepłotę ciała). Zapalenie zatok przewlekłe może mieć w obrazie klinicznym dodatkowo:
- bóle uszu, zaburzenia słuchu;
- zaburzenia czucia smaku i zdolności odczuwania zapachów;
- ból zębów i szczęki;
- szczękościsk;
- kaszel;
- nieświeży oddech, uczucie suchości w ustach;
- częste swędzenie nosa;
- łzawienie z oczu;
- bóle głowy.
Objawy te utrzymują się powyżej 12 tygodni. Dopiero wówczas można stwierdzić, że zapalenie zatok ma charakter przewlekły.
Diagnostyka zapalenia zatok
Podstawą diagnostyki zapalenia zatok jest szczegółowy wywiad zdrowotny oraz obserwacja objawów. Konieczne jest wykluczenie infekcji zębopochodnych, w szczególności w ostrym zapaleniu zatok z dominacją objawów jednostronnych, jak również uzyskanie informacji co do współwystępowania alergii lub innych schorzeń przewlekłych. W dalszej kolejności laryngolog może zdecydować się na endoskopię jam nosowych i zatok, a także na wykonanie RTG twarzoczaszki, jeśli będzie to istotne dla postawienia prawidłowego rozpoznania (ma sens zwłaszcza przy ustalaniu przyczyn problemu).
Zapalenie zatok – leczenie
Leczenie zawsze powinno być przyczynowe. Jeśli mamy do czynienia z bakteryjnym zapaleniem zatok, ważne jest podawanie pacjentowi antybiotyków. Przy zapaleniu wirusowym najczęściej działa się objawowo, ewentualnie podaje leki przeciwwirusowe. Skrzywioną przegrodę nosa przy infekcjach nawracających lub przewlekłych można skorygować chirurgicznie, zaś alergie wziewne można leczyć immunoterapią, co wymaga jednak czasu.
Przy zapaleniu zatok objawowo dobrze sprawdzają się metody domowe, takie jak np. inhalacje z dodatkiem ziół, olejków eterycznych i soli kłodawskiej, unikanie długotrwałego leżenia na płasko (pod głową powinna znajdować się wyższa poduszka), automasaże skroni i zatok, suplementacja witaminą C i witaminą D, wysoki poziom nawodnienia organizmu (im więcej wody pijemy, tym wydzielina zalegająca w zatokach jest rzadsza), zdrowa i zbilansowana dieta. Takie działania są jednak uzupełnieniem metod przyczynowych.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki bioalgi
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji składników odżywczych. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, mikroelementów, witamin. Wykazuje działanie antygrzybiczne, przeciwwirusowe, antyalergiczne, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Arcimowicz M., Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce, Otolaryngologia Polska, 4/2021.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
