Zaburzenia czucia smaku są dość przykrymi objawami, ponieważ wiele ludzi czerpie ogromną radość ze spożywania aromatycznych, apetycznych, dobrze doprawionych potraw. W większości przypadków zaburzenia czucia smaku (i węchu, ponieważ często dolegliwości te występują wspólnie) mają charakter przemijający. Niekiedy jednak mogą utrzymywać się długoterminowo.
Zaburzenia czucia smaku – przyczyny
Istnieje wiele możliwych przyczyn i czynników chorobowych, które doprowadzają do zaburzeń smaku na całej powierzchni języka. Najczęściej są to jednak:
- infekcje wirusowe;
- zespół Sjogrena związany z brakiem lub znacznym obniżeniem produkcji śliny (ślina jest niezbędna do prawidłowego oraz wyraźnego odczuwania smaku dań i napojów);
- niedobory pokarmowe, w szczególności awitaminoza witaminy A i witaminy B2, jak również skrajny niedobór miedzi i cynku;
- zatrucia, w tym również zatrucia alkoholem i nikotyną;
- zaburzenia hormonalne, najczęściej cukrzyca, niedoczynność tarczycy i niewydolność nadnerczy, ale również zmiany hormonalne w przebiegu ciąży;
- przyjmowanie niektórych leków, jako ich skutek uboczny – zwłaszcza penicyliny, psychotropów, kwasu acetylosalicylowego, fenylobutazonu, L-dopy;
- dziedziczne zaburzenia smaku w przebiegu zespołu Turnera, zespołu Rileya-Daya i innych;
- mukowiscydoza;
- choroba popromienna;
- uszkodzenie mechaniczne błony śluzowej jamy ustnej lub kubków smakowych, np. w związku z oparzeniami jamy ustnej;
- zapalenie języka i/lub zapalenie dziąseł.
Zdarza się jednak, że zmagamy się z zaburzeniami smaku wyłącznie w określonej części języka. Jeśli problem dotyczy 2/3 powierzchni przedniej języka, zazwyczaj wynika to z chorób pnia mózgu, uszkodzenia nerwu twarzowego, chorób ucha środkowego, usunięcia migdałków, złamań w obrębie żuchwy czy uszkodzenia struny bębenkowej. Natomiast zaburzenia smaku zlokalizowane w tylnej części języka mogą wynikać z chorób czaszki i pnia mózgu, uszkodzenia nerwu językowo-gardłowego, nowotworów jamy ustnej i migdałków oraz uszkodzenia otworu żyły szyjnej.
Zaburzenia czucia smaku – objawy
Samo zaburzenie czucia smaku, jak wskazuje nazwa, dotyczy upośledzenia zdolności subiektywnego odczuwania zmysłu smaku. Oznacza to, że potrawy wydają się być mdłe, niedoprawione, bez soli i ziół, nudne. Niekiedy spożywając posiłki w ogóle nic nie czuć, poza mechaniczną obecnością pokarmu w jamie ustnej, co było bardzo charakterystyczne w dobie zakażeń koronawirusem (Covid-19). Jeśli zaburzeniom smaku towarzyszą inne dolegliwości, wiążą się one raczej z chorobą podstawową lub czynnikiem, który spowodował problem, a nie z samym zaburzeniem smaku. Przykładowo przy zespole Sjogrena typowa będzie suchość jamy ustnej i szybsze psucie się zębów. Z kolei przy cukrzycy pojawia się senność, zmęczenie i zawroty głowy po spożyciu pokarmów bogatych w glukozę.
Diagnostyka zaburzenia czucia smaku
Podstawą diagnostyki zaburzeń czucia smaku jest przede wszystkim starannie zebrany wywiad zdrowotny przez lekarza. Znaczenie mają odpowiedzi na pytania: od kiedy pojawia się problem? Jak często? Z jaką intensywnością? Czy pacjent przyjmuje leki lub suplementy diety? Jak się odżywia? Jaki styl życia prowadzi? Jakie choroby występują u niego i jego najbliższych? I wiele innych. Następnie lekarz może zlecić USG ślinianek, sprawdzić kondycję zębów i błon śluzowych jamy ustnej oraz skierować pacjenta na szczegółowe badania krwi. Ewentualne badanie neurologiczne ma na celu analizę uszkodzenia nerwów czaszkowych, wykonuje się więc elektroneurografię (ENG). Przy podejrzeniu urazów i chorób mózgu zleca się rezonans magnetyczny.
Zaburzenia czucia smaku – leczenie
Najważniejsze jest leczenie przyczynowe. Jeśli zaburzenia smaku wynikają z infekcji, stosuje się antybiotyki lub leki przeciwwirusowe. W przypadku gdy wiążą się z niedoborami pokarmowymi, podstawę stanowi dieta i suplementacja dobrana na bazie badań krwi. U osób z zespołem Sjogrena, w związku z brakiem możliwości leczenia przyczynowego, stosuje się substytuty śliny, aby błony śluzowe jamy ustnej były stale nawilżone. We własnym domu stosować można ćwiczenia smakowe (próba rozpoznania smaku danego produktu przy zamkniętych oczach z pomocą drugiej osoby). Pomocniczo warto unikać palenia papierosów i picia alkoholu, jak również warto rozpocząć suplementację cynku, który ma duże znaczenie dla prawidłowego odczuwania smaku.
Polecane produkty:
|
Spirulina + cynk
Spirulina + Cynk to naturalny suplement diety w postaci tabletek. Wytworzony jest on wyłącznie z suszonych, sproszkowanych, jednokomórkowych, mikroskopijnych alg, należących do gatunku Spirulina platensis. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gudej S., Błaszczyk K., Gromadzka-Ostrowska J., Związane z wiekiem zmiany węchu i smaku, Geriatria, 8/2014.
- Sienkiewicz-Jarosz H., Bieńkowski P., Neurologiczne aspekty zaburzeń smaku, Neurologia po Dyplomie, 5/2012.
- Marciniak-Firadza R., Istota zmysłu smaku w diagnozie i terapii logopedycznej osób dorosłych, Logopedia, 1/2021.
