Wysięk to płyn powstający w medycynie wskutek toczącego się stanu zapalnego w różnych tkankach. Może przyjmować charakter surowiczy, włóknikowy, ropny lub mieszany, często w zależności od jego przyczyny. Mechanizm powstawania obejmuje zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych. Bywa zjawiskiem pożądanym, choć może też prowadzić do powikłań zdrowotnych.
Co to jest wysięk?
Wysięk to płyn, który gromadzi się w tkankach lub jamach ciała w konsekwencji toczącego się stanu zapalnego. Mówiąc nieco dokładniej, powstaje w efekcie zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych — elementy krwi, takie jak białka, limfocyty czy granulocyty, przedostają się poza naczynia i tworzą półpłynną substancję, która w niektórych przypadkach może być widoczna gołym okiem (np. gdy zaczyna wypływać na zewnątrz ciała lub gdy gromadzi się pod naskórkiem i tym samym tworzy wystające zmiany skórne). Najbardziej charakterystyczne cechy wysięku można więc przedstawić w następujący sposób:
- tworzy się w odpowiedzi na zapalenie – organizm próbuje zwalczyć infekcję lub uszkodzenie;
- zawiera w swoim składzie elementy osocza i komórki odpornościowe – np. granulocyty, limfocyty, włóknik;
- może występować w różnych miejscach – np. w stawach, jamie opłucnej, otrzewnej, czy w ranach.
Wyróżniamy przy tym 4 podstawowe rodzaje wysięku:
- surowiczy – przejrzysty, raczej klarowny, przypominający swoim wyglądem wodę. Nie bywa gęsty, raczej jest rzadkim płynem. Bardzo często powstaje w ranach;
- włóknikowy – zawiera w swoim składzie włóknik, stąd jego nazwa. Niestety jeśli jest obecny przez dłuższy czas, może prowadzić do powstawania zrostów, co niekiedy obserwuje się po operacjach (np. po osteotomii kości piszczelowej, która wiąże się z ryzykiem artrofibrozy);
- ropny – zawiera w swoim składzie mnóstwo granulocytów, przez co może mieć charakterystyczne żółtawe, zielonkawe lub mało klarowne zabarwienie, a niekiedy też charakterystyczny zapach. Jest typowy dla infekcji bakteryjnych;
- mieszany – stanowi kombinację różnych składników i może mieć rozmaite podłoże.
Niekiedy jest zjawiskiem fizjologicznym i pożądanym, przyspiesza bowiem gojenie się ran i uszkodzeń tkankowych. Jeśli jednak się przedłuża, może prowadzić do licznych powikłań i konsekwencji zdrowotnych, takich jak nadkażenia, zwłóknienia, rozsiane stany zapalne, bliznowacenia. Przedłużający się wysięk opóźnia dodatkowo gojenie się ran. Po pierwsze osłabia proces gojenia i może doprowadzić do jego zatrzymania, a w skrajnych przypadkach ekspansji ubytku. Wiąże się ponadto ze zwiększeniem ryzyka rozwoju zakażenia przyrannego z uwagi na występowanie sprzyjających warunków do kontaminacji rany i namnażania się patogenów.
Wysięk a przesięk
Wysięk stanowi substancję w fazie półpłynnej powstałą w procesie ekstrawazacji z naczyń mikrokrążenia w obecności reakcji zapalnej. Złożony proces zapalny prowadzi do wazodylatacji i zwiększonej perfuzji krwią łożyska naczyniowego oraz rozszczelnienia śródbłonka naczyń włosowatych. W konsekwencji tego zauważyć można wzrost ich przepuszczalności dla substancji płynnych, jak również dużych, upostaciowanych cząsteczek i cząstek. Dzięki temu wysięk staje się półpłynnym roztworem bogatym głównie w białko oraz elementy morfotyczne i komórkowe. Odróżnia go to zasadniczo od przesięku będącego wodnym filtratem powstałym w konsekwencji wzrostu wenątrzwłośniczkowego ciśnienia hydrostatycznego, stymulującego filtrację osocza przez półprzepuszczalne błony komórkowe.
Wysięk – przyczyny
Wysięk tworzy się wówczas, gdy płyn zawierający składniki krwi (np. białka, leukocyty) przedostaje się poza naczynia krwionośne do tkanek lub jam ciała. Możliwe przyczyny tego stanu mogą być następujące:
- urazy mechaniczne, takie jak uderzenia, stłuczenia, przeciążenia stawów, zerwania więzadeł, naderwania mięśni;
- infekcje bakteryjne lub wirusowe;
- stany zapalne różnego pochodzenia;
- choroby autoimmunologiczne, przy których organizm atakuje własne tkanki, co prowadzi do przewlekłych stanów zapalnych i wysięków, np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów;
- zapalenie błon surowiczych.
Zdecydowanie najczęściej obserwuje się jednak wysięk surowiczy w przebiegu infekcji wirusowych oraz urazów i uszkodzeń tkankowych, również tych doznanych w trakcie operacji.
Znaczenie wysięku
Każda rana goi się w 4 następujących po sobie i zazębiających się fazach:
- hemostazy;
- zapalenia;
- ziarninowania;
- przebudowy.
Fizjologicznie w fazie zapalnej obserwuje się największą produkcję wysięku, którego objętość stopniowo zmniejsza się w miarę postępu gojenia. W niezaburzonym procesie gojenia wysięk ma wieloaspektowy pozytywny wpływ na miejsce zranienia. Co bardzo ważne, zapewnia wilgotne środowisko będące warunkiem zaistnienia złożonej kaskady fizjologicznych procesów biologicznych i biochemicznych niezbędnych do wygojenia. Umożliwia zatem dyfuzję do loży rany elementów składowych układu odpornościowego oraz czynników wzrostu.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny bioalgi
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności. Wzmacnia zęby, kości, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zieliński M., Markiewicz S., Gabriel M., Krasiński Z., Wysięk w procesie gojenia ran, Leczenie Ran, 2/2021.
- Patkowska E., Góra-Tybor J., Wysięk opłucnowy u chorego na przewlekłą białaczkę szpikową leczonego dazatynibem — opis przypadku i omówienie standardu postępowania, Hematologia 2014, tom 5, nr 3, 260–264.
