Leucyna to organiczny związek chemiczny zaliczany do grona aminokwasów egzogennych, czyli takich, których organizm człowieka nie potrafi samodzielnie zsyntezować. Musi je więc otrzymać z zewnątrz, drogą żywności lub suplementacji. W organizmie pełni ona istotną rolę, ponieważ nie tylko buduje białka, ale i stymuluje wzrost mięśni, hamuje procesy kataboliczne (rozpadu) oraz stabilizuje poziom glukozy we krwi.
Leucyna – charakterystyka
Leucyna to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C6H13NO2 i masie molowej 131,18 g/mol. Po wyizolowaniu przyjmuje postać białego ciała stałego. Pod względem budowy chemicznej posiada rozgałęziony łańcuch boczny, co wyróżnia ją spośród wielu innych aminokwasów. Leucynę, wspólnie z waliną oraz izoleucyną, zalicza się do grona aminokwasów rozgałęzionych BCAA, które z kolei są świetnym suplementem diety nie tylko dla sportowców i osób aktywnych fizycznie.
W organizmie każdego człowieka leucyna występuje we wszystkich białkach, a duże jej ilości znaleźć można zwłaszcza w albuminach i ciałach występujących w osoczu. Organizm człowieka nie potrafi wyprodukować jej samodzielnie, co ma miejsce w przypadku aminokwasów endogennych, dlatego też należy zadbać o jej odpowiednią podaż wraz z dietą. Ewentualnie rozważa się właśnie wspomnianą suplementację. Leucyna bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, a jej temperatura topnienia wynosi około 337 stopni C.
Leucyna – działanie
Omawiany aminokwas w organizmie człowieka pełni niezwykle istotne funkcje. Przede wszystkim:
- stymuluje syntezę białek i procesy anaboliczne – zwłaszcza w odniesieniu do białek mięśniowych, dlatego też uznawana jest za najistotniejszy aminokwas w przypadku osób trenujących siłowo (choć nie tylko);
- hamuje katabolizm mięśni (rozpad włókien mięśniowych) występujący w trakcie głodówki, choroby czy intensywnego wysiłku;
- stanowi źródło energii, ponieważ może ulegać przekształcaniu w tzw. ketokwasy – w momencie niedoborów glukozy;
- reguluje poziom glukozy we krwi, dobrze wpływa więc na poziom glikemii i wydzielanie insuliny;
- przyspiesza gojenie ran, odbudowę tkanek i regenerację po urazach, dlatego też bywa często stosowana w preparatach żywieniowych dla osób pooperacyjnych.
Warto wspomnieć, że leucyna może służyć jako prekursor dla glutaminianu i glutaminy, które uczestniczą w pracy mózgu. Ostatnie badania sugerują jej rolę w regulacji sytości i apetytu.
Leucyna – źródła pokarmowe
Najlepszymi źródłami pokarmowymi leucyny są:
- mięso: kurczak, wołowina, wieprzowina;
- ryby: łosoś, tuńczyk;
- jaja i nabiał: jaja, ser, jogurt, mleko;
- rośliny strączkowe: soczewica, fasola, soja;
- orzechy i nasiona: orzechy włoskie, pestki dyni.
Przy niedostatecznej podaży wraz z dietą warto rozważyć jej suplementację. Leucyna jest głównym składnikiem odżywek BCAA, EAA, jest też sprzedawana jako czysta leucyna w proszku.
Zapotrzebowanie na leucynę
Zdrowe osoby dorosłe potrzebują średnio około 40 mg leucyny na 1 kg masy ciała dziennie (przykładowo osoba ważąca 70 kg powinna spożywać średnio 2,8 g leucyny dziennie). Sportowcy i osoby trenujące siłowo mogą potrzebować większej ilości – nawet do 5–8 g/dobę (z dietą i suplementacją łącznie). Najskuteczniej można uzupełnić BCAA przyjmując je w formie naturalnej (literka L przed nazwą) i w postaci wolnej. Oznacza to, że będą one najlepiej wchłaniały się do organizmu, bez konieczności trawienia.
Niedobór leucyny jest częstszym zjawiskiem, niż jej nadmiar. Ma miejsce choćby przy mało urozmaiconej, monotonnej, wysoko przetworzonej diecie. Może prowadzić do utraty masy mięśniowej, osłabienia, problemów z gojeniem ran. Nadmiar leucyny jest rzadki przy diecie naturalnej, jednak w przypadku nadmiernej, nieprawidłowo prowadzonej suplementacji może obciążać wątrobę i nerki, wywoływać hipoglikemię i zaburzenia metabolizmu aminokwasów.
Bibliografia
- Drywień A., Dźwigała J., Staszewska-Skurczyńska M., Znaczenie aminokwasów rozgałęzionych w żywieniu człowieka oraz profilaktyce i przebiegu niektórych chorób, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 3, 379–384.
- https://www.bio-med.pl/BCAA-Aminokwasy-o-rozga-zionych-a-cuchach.pdf.
