Nerw językowo-gardłowy

Spis treści

Nerw językowo-gardłowy (łac. nervus glossopharyngeus) to IX nerw czaszkowy. Wraz z nerwem błędnymi i nerwem dodatkowym tworzy tak zwaną grupę nerwu błędnego zawierającą wspólne jądra w rdzeniomózgowiu. Na obwodzie wszystkie 3 nerwy tworzą wspólne sploty.

Nerw językowo-gardłowy (łac. nervus glossopharyngeus)

Nerw językowo-gardłowy – przebieg

Początek omawianego nerwu ma miejsce w rdzeniu przedłużonym, bocznie od oliwki. Razem z nerwem błędnym i dodatkowym opuszcza czaszkę przez otwór żyły szyjnej. Jego włókna układają się w 2 pęczki – cieńszy (przedni) oraz grubszy (tylny). Oba te pęczki przylegając do siebie biegną do przodu i bocznie od przyśrodkowej części otworu szyjnego. Tutaj nerw tworzy zwój górny.

Zwojem początkowym części czuciowej jest zwój dolny leżący w dołku skalistym kości skroniowej, tuż po wyjściu nerwu z otworu szyjnego. W miejscu jego przejścia przez oponę twardą powstaje nieraz drugi zwój, który jest uważany za część zwoju dolnego. Jest to zwój górny. Włókna dośrodkowe biegną ze zwojów początkowych do jąder krańcowych w rdzeniu przedłużonym. Są nimi głównie jądra:

  • pasma samotnego;
  • grzbietowe nerwu językowo-gardłowego;
  • pasma rdzeniowego nerwu trójdzielnego.

Z kolei włókna ruchowe wychodzą z jądra dwuznacznego w rdzeniu przedłużonym – jest ono wspólne dla obu wspomnianych we wstępie nerwów.

Ze zwoju dolnego omawiany nerw kieruje sie ku dołowi. Jego przebieg lokalizuje się pomiędzy tętnicą szyjną a żyłą szyjną wewnętrzną i zewnętrzną. Przebiega on zatem wzdłuż tylnego brzegu mięśnia rylcowo-gardłowego, po czym zataczając łuk wchodzi między mięsień rylcowo-gardłowy i rylcowo-językowy. Tam dzieli się na gałęzie końcowe, które wnikają do podstawy języka.

Komórki korzeniowe

Nerw językowo-gardłowy zawiera 3 rodzaje włókien, w związku z czym posiada on również 3 typy komórek korzeniowych. Są to komórki:

  • czuciowe korzeniowe – leżą w zwoju górnym i częściowo w zwoju dolnym. Wypustki dośrodkowe kończą się w jądrze pasma samotnego, które leży na dnie dołu równoległobocznego pod trójkątem nerwu błędnego;
  • ruchowe korzeniowe – leżą w górnej części jądra dwuznacznego. Ich neuryty przebiegają w mózgowiu, podobnie jak włókna nerwu twarzowego, wytwarzając charakterystyczny łuk zwany kolanem;
  • przywspółczulne korzeniowe – leżą w jądrze przywspółczulnym nerwu językowo-gardłowego zwanym również jądrem ślinowym dolnym.

Gałęzie

Nerw językowo-gardłowy oddaje następujące gałęzie:

  • nerw bębenkowy – odchodzi od zwoju dolnego. Tworzy on splot bębenkowy. Dodatkowo zawiera włókna przywspółczulne (dla ślinianki przyusznej i gruczołów policzkowych) oraz czuciowe (dla błony śluzowej jamy bębenkowej i trąbki słuchowej);
  • zatoki tętnicy szyjnej – odchodzą w miejscu, gdzie nerw językowo-gardłowy owija się dokoła tętnicy szyjnej wewnętrznej. Gałąź ta pełni bardzo ważne funkcje, ponieważ reguluje ciśnienie tętnicze krwi;
  • gardłowe – odchodzą od pnia nerwu na różnych wysokościach. W efekcie unerwiają mięsień zwieracz gardła górny oraz błonę śluzową;
  • mięśnia rylcowo-gardłowego – zaopatruje ona wspomniany mięsień przebijając go drobnymi gałązkami. Gałązki te dodatkowo unerwiają błonę śluzową przylegającego odcinka gardła;
  • migdałkowe – tworzą splot migdałkowy, od którego odchodzą gałązki do błony śluzowej migdałka, gardzieli oraz przylegających obszarów podniebienia miękkiego;
  • językowe – są końcowymi gałęziami nerwu językowo-gardłowego. Prowadzą włókna czuciowe do błony śluzowej tylnej trzeciej części języka, włókna przywspółczulne do gruczołów w tej okolicy oraz włókna smakowe do brodawek okolonych i liściastych.

Ponadto warto wiedzieć, że końcowe odcinki gałęzi językowych tworzą liczne zespolenia z gałęziami nerwu językowego.

Zobacz również: Splot przyuszniczy.

Nerw językowo-gardłowy – funkcje

Nerw językowo-gardłowy jest nerwem ruchowym głównie dla ruchów połykania, a także nerwem czuciowym i zmysłowym (smakowym). Dodatkowo unerwia wydzielniczo ślinianki przyuszne. Jego funkcje można opisać jednak bardziej szczegółowo.

Włókna czuciowe przewodzą czucie dotyku, temperatury, bólu i przypuszczalnie także czucie głębokie dla:

  • jamy bębenkowej wraz z powierzchnią wewnętrzną błony bębenkowej;
  • trąbki słuchowej;
  • łuków podniebiennych;
  • migdałka podniebiennego;
  • nasady języka;
  • części nosowej i ustnej gardła;
  • zatoki tętnicy szyjnej i kłębka szyjnego.

Włókna ruchowe przez splot gardłowy unerwiają mięśnie:

  • dźwigacz podniebienia miękkiego;
  • podniebienno-gardłowy;
  • zwieracz gardła górny;
  • rylcowo-gardłowy.

Włókna przywspółczulne unerwiają:

  • śliniankę przyuszną;
  • gruczoły policzkowe;
  • gruczoły nasady języka wraz z gruczołami surowiczymi brodawek okolonych i liściastych.

Z kolei włókna smakowe przewodzą czucie smaku do tylnej trzeciej części języka, a zwłaszcza do brodawek okolonych i liściastych, a także tylnej części jamy ustnej i górnej części gardła. Wrażenia smakowe odbierane są jednak nie tylko na języku, ale również na łukach podniebiennych i podniebieniu miękkim.

Nerw językowo-gardłowy – porażenie

Porażenia tego nerwu są stosunkowo rzadko spotykane. Objawiają się głównie brakiem czucia w górnej części gardła oraz w tylnej części języka. Dodatkowo mogą pojawić się dolegliwości bólowe podczas przełykania. Porażone podniebienie miękkie unosi się niedostatecznie, w związku z czym nowa nabiera dźwięków nosowych.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
  2. Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
Kategorie
Centrum Fizjoterapeuty
Sklep Fizjoterapeuty
Oferty pracy

Aktualności

Najpopularniejsze w zdrowie

Zostań z nami

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *