Lemiesz (łac. vomer) jest kością nieparzystą, tworzącą część tylną przegrody nosa. Należy więc do grona kości twarzoczaszki. Ma dość charakterystyczną budowę anatomiczną, w związku z czym bez problemu można rozpoznać ją po oczyszczeniu i spreparowaniu. Odpowiada przede wszystkim za tworzenie rusztowania dla nosa i okolicznych struktur kostnych.
Lemiesz – anatomia
Część mózgową czaszki tworzą: kość czołowa, parzyste kości ciemieniowe i skroniowe, kość sitowa, klinowa i potyliczna. Część twarzową czaszki tworzą: kości nosowe, łzowe, małżowiny nosowe dolne, szczęki i kości jarzmowe (wszystkie parzyste) oraz lemiesz i żuchwa. Kości czaszki z wyjątkiem żuchwy połączone są szwami należącymi do połączeń ścisłych (nieruchomych). Lemiesz zalicza się do trzewioczaszki. Lokalizuje się u podstawy czaszki z jednej strony, sięgając z drugiej dna jamy nosowej. Łączy się tam z grzebieniem nosowym kości podniebiennej. Mówiąc w znacznym skrócie, jest to kość nieparzysta, cienka i płaska, będąca ważnym elementem przegrody nosa u człowieka.
Pod względem budowy anatomicznej lemiesz to charakterystyczna blaszka w kształcie trapezu lub rynienki (przypomina lemiesz pługa – stąd jej nazwa). Łączy się z:
- kością klinową (od góry – przez skrzydła lemiesza);
- kością sitową (w części górnej);
- kością podniebienną (od dołu);
- kością szczękową (w tylnej części);
- chrząstką przegrody nosa (z przodu – tworzy część chrzęstną przegrody).
Krawędź dolna lemiesza tworzy grzebień lemiesza.
Lemiesz – funkcje
Do lemiesza nie przyczepiają się żadne mięśnie ani więzadła — to kość strukturalna, stanowiąca część przegrody nosa i niebiorąca bezpośredniego udziału w ruchu czy mimice. Buduje tylną, kostną część przegrody nosa, która oddziela lewą i prawą jamę nosową. Zapewnia sztywność i stabilność przegrody nosowej, jak również w ten sposób pomaga utrzymać równomierny przepływ powietrza przez obie jamy nosowe. Stanowi punkt przyczepu dla niektórych struktur błony śluzowej.
Lemiesz – schorzenia
W obrębie lemiesza niekiedy obserwuje się pewne problemy zdrowotne, wśród których najczęściej wyróżnia się: skrzywienie przegrody nosowej, złamanie lemiesza oraz deformacje wrodzone. Skrzywienie przegrody nosowej może niekiedy obejmować także lemiesz, czego konsekwencjami są zaburzenia oddychania, częste infekcje zatok przynosowych, chrapanie, bezdechy senne, częsty katar. U pacjentów pojawiają się niekiedy epizody krwawienia z nosa. Złamania lemiesza zazwyczaj są efektem poważniejszych urazów twarzoczaszki, np. podczas bójek lub wypadków komunikacyjnych. Anatomiczne deformacje nosowe u niektórych osób mogą dawać nieregularny kształt lemiesza, co wpływa na drożność nosa. W wielu przypadkach można dokonać chirurgicznej korekcji, co jednak powinno być poprzedzone badaniami obrazowymi i rzetelną konsultacją z doświadczonym lekarzem chirurgiem.
Bibliografia
- Bruska M., Ciszek B., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2019.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
