Kość klinowa (łac. os sphenoidale) znajduje się pośrodku podstawy czaszki i jest w pewnym sensie wklinowana między pozostałe, otaczające ją kości.
Budowa
Omawiając budowę anatomiczną kość klinowa wyróżnia się:
- trzon;
- trzy pary specyficznych wyrostków: skrzydła większe, mniejsze oraz wyrostki skrzydłowate.
Poza wspomnianymi częściami należy wyróżnić tak zwane otwory nietypowe, a konkretniej otwór:
- skrzydłowo-kolcowy – biegnący od tylnego brzegu blaszki bocznej wyrostka skrzydłowatego do kolca klinowego. Tworzą go pasma więzadłowe, które kostnieją;
- skroniowo-policzkowy – określa pasmo więzadłowe przebiegające ponad płytkim rowkiem, który z kolei biegnie od przedniego, zewnętrznego brzegu otworu owalnego na zewnątrz, do powierzchni podskroniowej. Ma spore znaczenie w anatomii, ponieważ przebijają się przez niego ważne struktury tej okolicy, czyli nerwy skroniowe głębokie i nerw policzkowy.
Należy wspomnieć, że otwór skrzydłowo-kolcowy nie ma większego praktycznego znaczenia. Z kolei skostniałe więzadło, które zamyka otwór skroniowo-policzkowy może być sporą przeszkodą dla igły wprowadzanej od strony policzka w okolicę otworu owalnego lub przez ten otwór do wnętrza czaszki.
Trzon
Trzon kości klinowej posiada kształt zbliżony do sześcianu. Zawiera wewnątrz 2 kości pneumatyczne jamy: prawą i lewą, przy czym obie są wysłane błoną śluzową i zwie się je zatokami klinowymi. Powierzchnia górna trzonu jest rynienkowato wklęsła – zagłębienie to zwane jest siodełkiem tureckim. Po bokach siodła zaznacza się niekiedy niestały wyrostek pochyły środkowy. Z kolei w specjalnym wgłębieniu siodła leży przysadka mózgowa.
Siodło tureckie jest odgraniczone od tyłu grzbietem siodła, od przodu natomiast niewielkim guzkiem siodła. Grzbiet siodła zakończony jest po obu bokach nieznacznym zgrubieniem, czyli wyrostkiem pochyłym tylnym. Z kolei przed guzkiem siodła zaznacza się płytki, czołowo biegnący rowek zwany bruzdą skrzyżowania. Z obu stron zakańcza się kanałem wzrokowym.
Wyrostki kości klinowej
Powierzchnię zewnętrzną skrzydeł większych dzieli się anatomicznie na 4 części:
- oczodołową;
- skroniową;
- podskroniową;
- klinowo-szczękową.
W części przedniej skrzydło większe przebija otwór okrągły, zaś bardziej ku tyłowi i bokowi leży otwór owalny. Z kolei bocznie od niego znajduje się najmniejszy otwór kolcowy.
Skrzydła mniejsze odchodzą od trzonu kości skroniowej 2 korzeniami obejmującymi kanał wzrokowy. W efekcie stanowią one tylną część przedniego dołu czaszki. W ich budowie wyróżnia się ostro zakończony koniec, który obustronnie wystaje i kieruje się w stronę siodła tureckiego. Zwie się on wyrostkiem pochyłym przednim.
Wyrostki skrzydłowate kierują się ku dołowi, odchodząc od bocznej części dolnej powierzchni trzonu, a dokładniej od miejsca jego połączenia ze skrzydłami większymi. W budowie wyrostka skrzydłowatego można wyróżnić dwie blaszki: boczną i przyśrodkową. Natomiast nasadę omawianego wyrostka przebija biegnący w kierunku strzałkowym kanał skrzydłowy.
Zobacz również: Staw skroniowo-żuchwowy.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawtnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
