Zgryz otwarty od smoczka to możliwa konsekwencja przedłużonego podawania dziecku smoczka – zarówno w formie izolowanej, aby je uspokoić, jak i w butelce do karmienia. W jaki sposób smoczek wpływa na powstanie tej wady zgryzu, na czym dokładnie ona polega i jak ją leczyć? Oto najważniejsze informacje na ten temat.
Zgryz otwarty od smoczka
Zgryz otwarty może być konsekwencją długotrwałego ssania smoczka, zwłaszcza w przypadku dzieci po 2. roku życia. Powoduje brak styku zębów górnych i dolnych, co wpływa na estetykę uśmiechu, mowę i funkcje żucia. Długotrwałe ssanie smoczka (po 2. roku życia znacząco zwiększa ryzyko wad zgryzu, nie tylko zgryzu otwartego, zaś po 3. roku życia jest już realnym problemem zdrowotnym) może zaburzyć naturalny rozwój szczęki i żuchwy. Wszystko przez to, że stały nacisk na podniebienie i zęby prowadzi do ich nieprawidłowego ustawienia. Zaburzenia funkcji języka i połykania mogą pogłębiać wadę. Zgryz otwarty od smoczka często współwystępuje z wadami wymowy i oddychaniem przez usta.
Zgryz otwarty – charakterystyka
Często wadom takim jak zgryz otwarty towarzyszą dysfunkcje polegające na trzymaniu języka między łukami zębowymi podczas spoczynku (gdy dziecko śpi lub siedzi i nic nie mówi, np. oglądając telewizję), ale także podczas mówienia lub połykania kęsów. Z reguły występują przy tym również zaburzenia mowy – najczęściej seplenienie.
Wyróżnia się zgryz otwarty:
- częściowy przedni – występuje śródustnie. Zaobserwować można szparę niedogryzową, która rozwinęła się na skutek skrócenia przedniego wyrostka zębodołowego szczęki, a niekiedy i części zębodołowej w żuchwie. Przy tej postaci wady rysy twarzy pozostają niezmienne;
- częściowy boczny jedno- lub obustronnie – charakteryzuje go szpara niedogryzowa. Wada ta objawia się zwłaszcza skróceniem bocznych części wyrostka zębodołowego, czego przyczyną jest przeważnie wpychanie języka lub ssanie policzków. Kształt twarzy pozostaje niezmieniony.
- całkowity – stanowi rozległą wadę gnatyczną związaną ze znacznym rozchyleniem podstaw szczęki, do czego przyczynia się także odgięcie trzonu żuchwy. Rysy twarzy znacznie się zmieniają, ponieważ widać wydłużenie odcinka szczękowego. Jednocześnie wargi mogą być wiotkie, a górna skrócona. Śródustnie obserwuje się rozległą szparę niedogryzową.
Zgryz otwarty wymaga indywidualnej diagnozy ortodontycznej. Wczesna interwencja – zwłaszcza w przypadku dzieci – może zapobiec poważnym konsekwencjom i skrócić czas leczenia.
Zgryz otwarty od smoczka – leczenie
Uważa się, że jeżeli do 12. roku życia zostanie skorygowana postawa języka, to prawie każdy zgryz otwarty zamknie się samoistnie. Może to nastąpić także w późniejszym wieku, o ile nie jest to wada wrodzona. Dla przykładu dużo dzieci z zespołem Downa rozwija zgryz otwarty. Wystarczy spojrzeć na aktywność języka, aby zrozumieć przyczyny. Niestety w ich przypadku najczęściej niewiele da się zrobić, aby to zmienić. Największy wpływ na rozwój twarzy ma napięcie mięśniowe. Dzieci, które w okresie niemowlęcym prawidłowo ssały pierś, prawdopodobnie rozwiną dobre napięcie mięśniowe, a wraz z nim atrakcyjną twarz, wyrażoną niską wartością linii wskaźnikowej i szczęką prawidłowo umieszczoną. U dzieci, które ssą kciuk przez kilka godzin dziennie lub właśnie zbyt długo korzystają ze smoczka, rozwinie się zgryz otwarty, gdyż dojdzie do ekstruzji zębów bocznych. Jeśli poprawi się postawa języka, zwykle zgryz otwarty udaje się szybko zamknąć.
Oczywiście, aby nie dopuścić do rozwoju powikłań i aby jak najszybciej pozbyć się tej wady, warto jednak skonsultować się ze stomatologiem dziecięcym. Wszystko przez to, że wady zgryzu zębów mlecznych mogą rzutować na wady zgryzu zębów stałych – ryzyko to nie jest warte czekania, aż zgryz otwarty zniknie samoistnie, nawet jeśli może mieć do tego tendencję. Podstawą leczenia problemu jest:
- odstawienie smoczka – to pierwszy i najważniejszy krok. Im wcześniej, tym lepiej;
- ćwiczenia miofunkcjonalne, które wzmacniają mięśnie języka, warg i policzków, poprawiają funkcje połykania i oddychania;
- ruchome aparaty ortodontyczne;
- terapia logopedyczna i kontrola oddychania przez nos.
Leczenie najlepiej podjąć między 3. a 6. rokiem życia, gdy zęby mleczne są jeszcze obecne. Możliwe konsekwencje bagatelizowanego problemu to: pogłębianie się wady, trudności w jedzeniu i mowie, zaburzenia estetyki twarzy, możliwość konieczności leczenia operacyjnego w wieku dorosłym.
Bibliografia
- Mew J., Przyczyny i leczenie wad zgryzu, 2021.
- Sieja A., Potoczek K., Sarul M., Kawala B., Etiologia zgryzu otwartego, Dental Forum, 2/2013.
