Wady zgryzu to poważny problem zdrowotny na całym świecie, także w Polsce. Najczęściej diagnozuje się stłoczenia, tyłozgryzy i zgryzy krzyżowe, jednak wad jest znacznie więcej. Zawsze wymagają leczenia ortodontycznego, ponieważ mogą wpływać na estetykę twarzy, wymowę czy nawet problemy zdrowotne. Rokowania odnośnie korekcji wad zgryzu są lepsze u dzieci i młodzieży, jednak znaczny postęp medycyny sprawił, że jest ona możliwa w każdym wieku.
Z czego wynikają wady zgryzu?
Wady zgryzu mogą być wrodzone oraz nabyte. W pierwszym przypadku wynikają z predyspozycji genetycznych, bardzo często obserwuje się podobny rozkład uzębienia u członków najbliższej rodziny. Dodatkowo należy tu wyszczególnić czynniki działające na płód, takie jak niektóre leki przyjmowane przez matkę oraz niedobory pokarmowe u matki prowadzące do krzywicy u dziecka.
Wady nabyte wynikają z działania czynników zewnętrznych, takich jak nawykowe obgryzanie paznokci czy długie ssanie smoczka. Jeszcze przed porodem na płód mogą oddziaływać czynniki zewnętrzne w postaci ucisku wewnątrzmacicznego. Tuż po urodzeniu rodzice kładą dziecko przeważnie na jednym boku, co w połączeniu z dużą plastycznością główki prowadzi nie tylko do jej odkształceń, ale i powstawania wad zgryzu w późniejszym wieku. Warto wymienić czynniki ryzyka zwiększające tendencję do wad zgryzu:
- bruksizm, zgrzytanie zębami, patologiczne zaciskanie zębów;
- oddychanie przez usta;
- długie ssanie smoczka lub piersi;
- ssanie kciuka;
- poród kleszczowy;
- nałogowe gryzienie różnych przedmiotów, np. końcówki ołówka.
W zależności od tych czynników rozwinąć mogą się różnego rodzaju wady zgryzu.
Wady zgryzu – rodzaje
Najczęściej występującymi wadami zgryzu w płaszczyźnie pośrodkowej są:
- zgryz krzyżowy – zęby w żuchwie wysuwają się na zewnątrz od zębów w szczęce;
- boczne przemieszczenie żuchwy – widoczne jako przesunięcie bródki w prawo lub w lewo, uniemożliwia zachowanie prawidłowych warunków zgryzowych;
- zgryz przewieszony – zęby szczęki wysuwają się zbyt mocno na zewnątrz, przez co nie pozostają w kontakcie z zębami dolnymi.
Omawiając płaszczyznę czołową wyróżniamy następujące wady zgryzu:
- tyłozgryz – zbyt duże cofnięcie zębów dolnych w stosunku do zębów górnych;
- tyłożuchwie – zbyt duże przesunięcie całej szczęki do tyłu, co widać jako mocno cofnięty podbródek;
- przodozgryz – zbyt duże wysunięcie zębów dolnych w stosunku do zębów górnych, co widać jako wystająca warga dolna;
- przodożuchwie – zbyt duże wysunięcie całej żuchwy, która może mieć prawidłową budowę, jak również może być przerośnięta.
W stosunku do płaszczyzny poziomej wyróżnia się tak zwane wady pionowe, czyli:
- zgryz otwarty– zauważalny brak kontaktu między zębami dolnymi a górnymi, natomiast przy bardziej zaawansowanych wadach dolna część twarzy przybiera podłużny kształt;
- zgryz głęboki – zęby górne zakrywają zęby dolne, co może powodować wizualne skrócenie dolnego odcinka twarzy.
W ostatniej grupie wad zgryzu znajdują się wszystkie inne patologie, czyli m.in.:
- stłoczenia zębów – w łuku zębowym jest zbyt mało miejsca, aby pomieścić wszystkie zęby, w związku z czym poszczególne zęby zachodzą na siebie;
- zaburzenia budowy zębów – np. małozębie, wielkozębie czy nieprawidłowa budowa korzeni zębowych;
- rotacje zębów wokół własnej osi;
- zaburzenia wyrzynania się zębów;
- nieprawidłowości w wielkości kości twarzoczaszki.
Tuż po stłoczeniach zębów najczęściej obserwuje się wady dotylne, stanowiące aż 45% wszystkich wad.
Wady zgryzu – leczenie
Najskuteczniejszą formą leczenia wad zgryzu jest założenie aparatu ortodontycznego. Z jego pomocą można skorygować niemal każdą, nawet skomplikowaną wadę zgryzu. U dzieci i przy mniej nasilonych wadach często wystarczy stosowanie aparatu ruchomego w połączeniu z ćwiczeniami. Złotym środkiem są stałe aparaty ortodontyczne, nadające się dla pacjentów w każdym wieku. W zależności od problemu leczenie urozmaica się wyciągami czy ekstrakcją zbędnych zębów. W wyjątkowo skomplikowanych wadach konieczna może się okazać interwencja chirurga, decyduje o tym jednak ortodonta.
Wady zgryzu są nie tylko problemem estetycznym, chociaż to właśnie z tego powodu większość osób decyduje się na leczenie. U dzieci ich obecność uniemożliwia prawidłowy rozwój mowy i może doprowadzić do trwałych zmian w wyglądzie twarzy. Pojawiają się dolegliwości ze strony stawów skroniowo-żuchwowych, a źle ustawione zęby znacznie trudniej się czyści. To z kolei zwiększa ryzyko licznych chorób jamy ustnej. Do ortodonty warto wybrać się jeszcze na etapie zębów mlecznych, choć żaden wiek nie jest przeciwwskazaniem do rozpoczęcia leczenia.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sikorska A., Analiza stanu zdrowia jamy ustnej oraz zgryzu dzieci w wieku szkolnym powiatu kolskiego, Poznań 2016.
- Głowacka A., Mustafa Z., Żak E., Lewicka P., Mehr K., Wpływ obecności wad zgryzu, leczenia ortodontycznego oraz zaburzeń okluzji na dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum, 1/2015.
- Mew J., Przyczyny i leczenie wad zgryzu, 2021.
