Zgryz krzyżowy

Zgryz krzyżowy to jedna z głównych wad poprzecznych uzębienia. Jego cechą wyróżniającą jest zachodzenie części zębów dolnych na górne, czemu zazwyczaj towarzyszy przesunięcie linii pośrodkowej zębów siecznych i asymetria w układzie warg. W medycynie wyróżnić można kilka podtypów zgryzu krzyżowego.

Rodzaje zgryzu krzyżowego

W stomatologii i ortodoncji wyróżnia się zgryz krzyżowy:

• częściowy przedni;
• częściowy boczny;
• całkowity.

Zgryz krzyżowy częściowy przedni cechuje się zachodzeniem części lub całej grupy dolnych zębów przednich na górne. Przesunięcie linii pośrodkowej zębów siecznych i asymetryczny układ warg są cechami rozróżniającymi tę wadę z przodozgryzami częściowymi. Ponadto żuchwa wykazuje najczęściej boczne przesunięcie.

Postać częściowa boczna rozwija się najczęściej jako następstwo zwężenia szczęki. Zęby boczne w żuchwie nachodzą na zęby górne po jednej stronie bądź po obu stronach – w zależności od tego, czy wada jest jednostronna czy obustronna. Ponadto linia pośrodkowa zębów siecznych nie ulega przesunięciu, przez co rysy twarzy nie zmieniają się.

Natomiast postać całkowita charakteryzuje się zachodzeniem połowy łuku zębowego dolnego na górny. Linia pośrodkowa zębów siecznych w wielu przypadkach nie przesuwa się. Obserwując rysy twarzy zaś zauważyć można uwypuklenie wargi dolnej oraz zapadnięcie wargi górnej po stronie wady. Bardzo często pacjent żuje pokarmy tylko jedną stroną, co z upływem czasu może powodować pogłębienie wady i rozwój bocznego przesunięcia żuchwy. Wada ta rozwija się na tle dysproporcji w szerokości łuków zębowych. Spotyka się zbyt wąski łuk górny lub zbyt szeroki łuk dolny (często również jednocześnie).

Jak rozpoznać zgryz krzyżowy?

Zgryz krzyżowy można podejrzewać w przypadku występowania:

• asymetrii warg;
• oddychania przez usta;
• zgrzytania zębami;
• zaburzeń ruchów żuchwy;
• niesymetrycznej linii pośrodkowej (między jedynkami górnymi a dolnymi);
• zapadniętej wargi górnej.

Zazwyczaj zmiany te widać gołym okiem w odbiciu lustrzanym. W razie wątpliwości należy udać się do ortodonty, który z pewnością pomoże w ocenie uzębienia i przedstawi możliwe propozycje leczenia.

Leczenie zgryzu krzyżowego

Znacznie prostsze jest leczenie omawianej wady zgryzu u dzieci niż u osób dorosłych, ponieważ w przypadku dorosłych zęby są już całkowicie rozwinięte, a wada ustabilizowana. W związku z tym u osób dorosłych najczęściej należy połączyć leczenie ortodontyczne z chirurgią szczękowo-twarzową. Właśnie dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze leczenie zgryzu krzyżowego (a także innych wad zębów).

Omawiana wada rozwija się w wyniku dysproporcji łuków zębowych, w związku z czym w leczeniu dąży się z reguły do poszerzenia szczęki. Czasem zapobiega się równoczesnemu poszerzaniu dolnego łuku zębowego związanego ze wzrostem albo podążaniem za górnym łukiem.

W uzębieniu mlecznym czy mieszanym stosuje się odpowiednie szlifowanie zębów mlecznych przeprowadzane na kilku wizytach. Można zastosować również aktywator Andresena z dolnym łukiem wargowym. Jest to wskazane szczególnie wówczas, gdy dziecko oddycha przez usta. W przypadkach, w których dysproporcja w szerokości łuków jest znacznie większa (np. w zgryzie krzyżowym obustronnym), w leczeniu stosuje się jedną z metod rozerwania szwu podniebiennego. Natomiast przy przesunięciu linii pośrodkowej dolnych zębów siecznych stosuje się dodatkowo pelotkę akrylową pochodzącą od strony językowej pod zęby dolne boczne po stronie przeciwnej do zgryzu krzyżowego. Ustawia ona żuchwę w linii pośrodkowej w ostatniej fazie zwierania łuków zębowych.

Podsumowując, podstawową metodą leczenia jest leczenie ortodontyczne. Stosowane techniki dobiera się indywidualnie do wady i wieku pacjenta. Nie należy również pomijać dbałości o higienę jamy ustnej. Wszelkiego rodzaju wady zgryzu znacznie utrudniają utrzymanie tej higieny, ponieważ dostęp do różnych części jamy ustnej czy zębów bywa utrudniony. Wiąże się to ze zwiększonym odkładaniem płytki nazębnej i tym samym wzrostem ryzyka rozwoju kamienia nazębnego i próchnicy. Ponadto pojawia się nieświeży oddech.

Bibliografia

1. Machała P., Mikołajczyk M., Occlusal Adjustment (Grinding) of Primary Dentition as Assisting Method During Crossbite Treatment in Primary and Early Mixed Dentition – Cases Report, Dentan and Medical Problems, 4/2012.
2. Karłowska I., Zarys współczesnej ortodoncji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.

Naturalny koenzym Q10 Koenzym Q10 bioalgi to naturalny produkt, uzupełniający niedobory tej ważnej dla organizmu substancji. Jest to czysty izomer trans, taki sam jak występuje w ciele człowieka. Dzięki temu posiada bardzo wysoką biodostępność (wchłanialność) ... Zobacz więcej...