Kamień nazębny stanowi zwapniały bądź wapniejący złóg, który osadza się na powierzchni twardych elementów (np. protez) i tkanek w jamie ustnej. Nie należy mylić tego pojęcia z próchnicą lub płytką nazębną.
Kamień nazębny – charakterystyka
Kamień nazębny jest objawem występującym częściej u ludzi dorosłych niż u dzieci. Częstość jego występowania jest bardzo zróżnicowana i nie zależy od płci. Jednakże zauważono, że u dzieci znacznie częściej występuje próchnica.
Wyróżnia się 2 rodzaje kamienia nazębnego:
- naddziąsłowy;
- poddziąsłowy.
Naddziąsłowy kamień nazębny to zmineralizowana płytka, która odkłada się na powierzchni zębów nad dziąsłami. Najczęściej zajęte są powierzchnie językowe dolnych siekaczy oraz powierzchnie policzkowe górnych zębów trzonowych. Tego typu kamień potrafi odłożyć się już w ciągu kilku dni. Wizualnie można go rozpoznać po białożółtym zabarwieniu. Można go z łatwością usunąć u stomatologa.
Z kolei kamień nazębny poddziąsłowy odkłada się w kieszonkach dziąsłowych, dlatego znacznie trudniej go usunąć. Ma barwę ciemnobrązową lub nawet czarną i ściśle przylega do powierzchni zęba. To również wpływa na trudności w jego usunięciu. Przyczyną odkładania się tego rodzaju kamienia są stany zapalne w jamie ustnej.
Skład
Kamień nazębny składa się głównie z soli mineralnych – bez względu na jego rodzaj. Sole te stanowią aż około 83% wszystkich składników. Do pozostałych zalicza się wodę, białka i tłuszcze.
Przyczyny powstawania kamienia nazębnego
Bodźcem do powstawania poddziąsłowego kamienia są stany zapalne w obrębie jamy ustnej, a zwłaszcza zapalenie dziąseł. Inaczej sprawa wygląda w przypadku kamienia nadzębnego. W tym przypadku spory wpływ na odkładanie się kamienia mają:
- nierówne powierzchnie zęba;
- obecność drobnoustrojów w jamie ustnej;
- patologiczne odsunięcie się dziąsła i powstanie minimalnych luk między dziąsłem a zębem.
Jony różnych pierwiastków (głównie wapniowe i fosforowe) przechodzą ze śliny i odkładają się w płytce nazębnej, jeśli stanowi ona już grubszą warstwę. Wraz ze wzrostem grubości płytki nazębnej obumierające w niej bakterie sprzyjają jej mineralizacji. To z kolei powoduje powstawanie nierozpuszczalnych kryształów fosforanu wapnia. Właśnie one łącząc się tworzą kamień nazębny.
Co powoduje kamień nazębny?
Kamień nazębny nie tylko nieestetycznie wygląda i pogarsza prezencję uzębienia. Jego obecność powoduje znacznie gorsze skutki. Stanowi idealne miejsce do odkładania się płytki nazębnej i tym samym do rozwoju próchnicy.
Natomiast kamień nazębny poddziąsłowy powoduje tak częste krwawienia z dziąseł podczas szczotkowania zębów. Prowadzi do powstawania stanów zapalnych i różnych schorzeń dziąseł oraz przyzębia. W rezultacie może dojść do obniżenia szyjek zębowych, a nawet rozchwiania zębów. Dodatkowo kamień nazębny jest jedną z przyczyn nieświeżego oddechu.
Usuwanie kamienia nazębnego
Kamień nazębny można usunąć wyłącznie w gabinecie stomatologicznym. Takim zabiegiem jest skaling. Procedura jest stosunkowo łatwa, o ile dotyczy kamienia naddziąsłowego. Usuwanie kamienia poddziąsłowego może być bolesne i nieprzyjemne, dlatego przeprowadza się je w znieczuleniu miejscowym. Zabieg usuwania kamienia jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Każdy ubezpieczony obywatel może raz w roku skorzystać ze skalingu celem usunięcia kamienia z zębów.
Idealnym uzupełnieniem skalingu jest wykonanie piaskowania zębów, czyli oczyszczenia ich powierzchni z płytki nazębnej (bakteryjnej warstwy). Ten zabieg nie jest jednak refundowany. Mimo wszystko warto zadbać o higienę jamy ustnej i przynajmniej raz w roku zdecydować się na taki pakiet.
Regularne mycie zębów (minimum 2 razy dziennie) oraz wykonywanie profilaktycznych zabiegów, np. piaskowanie zębów, zapobiega powstawaniu kamienia nazębnego. Warto jemu zapobiegać, ponieważ działa drażniąco na tkanki przyzębia prowadząc do rozwoju innych patologii. Dodatkowo szorstka powierzchnia kamienia nazębnego stwarza idealne miejsce do retencji płytki nazębnej.
Bibliografia
- Pawlaczyk-Kamieńska T., Borysewicz-Lewicka M., Występowanie złogów nazębnych u 12-latków zamieszkujących środowisko wielkomiejskie, Dental and Medical Problems, 2/2009.
- Mintzberg-Wachowicz P., Złogi nazębne, Asysta Dentystyczna, 4/2018.
