Plomby do zębów to inaczej wypełnienia stomatologiczne wykorzystywane do uzupełniania ubytków w zębach, np. wskutek toczącego się procesu próchnicowego lub stanu zapalnego innego podłoża. Istnieje kilka ich rodzajów, dlatego każdy przypadek powinien być przeanalizowany indywidualnie. Dobór odpowiedniej plomby pozostaje w kompetencjach lekarza stomatologa.
Plomby do zębów – rodzaje
Podstawowe rodzaje plomb do zębów są następujące:
- plomby kompozytowe – jedne z najpopularniejszych, charakteryzują się wysoką estetyką i możliwością dobrego dopasowania kolorystycznego do naturalnych zębów. Są światłoutwardzalne, co pozwala stomatologowi precyzyjnie je uformować i utwardzić lampą. Cieszą się też dużą wszechstronnością: idealnie nadają się do uzupełniania ubytków w zębach przednich i bocznych, są też stosowane przy diastemach i ukruszeniach szkliwa;
- plomby amalgamatowe – wykonane z mieszanki metali (m.in. srebra i rtęci), w związku z czym zostały już praktycznie wycofane z użytku. Udowodniono bowiem, że rtęć z tego typu wypełnień może się uwalniać i kumulować w tkankach. Są bardzo trwałe, jednak mają ciemny kolor, dlatego stosowano je głównie w zębach trzonowych, mniej widocznych. Zapewniają najgorszy efekt estetyczny;
- plomby ceramiczne (porcelanowe) – wyjątkowo trwałe i estetyczne. To najnowszy rodzaj uzupełnień ubytków spośród tych stosowanych współcześnie. Są jednak droższe i wymagają więcej czasu na wykonanie. Z reguły wszystko odbywa się na dwóch wizytach (w międzyczasie pacjent ma założone wypełnienie tymczasowe);
- plomby glasjonomerowe – zawierają fluor, który wzmacnia ząb i chroni przed próchnicą. Uwalnia się na przestrzeni czasu. Często stosuje się je więc u dzieci lub jako podkład pod inne wypełnienia. Są mniej odporne na ścieranie.
Inny podział wyróżnia plomby chemo- i światłoutwardzalne. Plomby chemoutwardzalne są mniej popularne niż światłoutwardzalne, ale nadal stosowane. Utwardzają się po zmieszaniu składników bez użycia światła, co jest konieczne w tym drugim przypadku.
Plomby do zębów – wskazania
Istnieje 5 podstawowych wskazań do zastosowania plomb do zębów. Są one następujące:
- próchnica zębów – zdecydowanie najczęstszy powód, zwłaszcza u dzieci. Po usunięciu zainfekowanej tkanki zęba powstaje ubytek, który trzeba zabezpieczyć, by zapobiec dalszemu rozwojowi choroby i przywrócić funkcję zgryzu;
- urazy mechaniczne – np. ukruszenie lub złamanie fragmentu zęba w konsekwencji upadku, wypadku, nagryzienia czegoś twardego lub bruksizmu (zgrzytania zębami);
- zużycie zębów wraz z wiekiem (co obserwuje się zwłaszcza u osób starszych) lub w konsekwencji nieprawidłowego zgryzu, nieleczonego ortodontycznie;
- zabiegi estetyczne – np. celem wyrównania koron zębowych przy ich asymetrii bądź celem usunięcia diastemy (przerwy między przednimi zębami);
- zabezpieczenie zęba po leczeniu kanałowym – po usunięciu miazgi zęba i oczyszczeniu kanałów, niezbędne staje się ich szczelne zamknięcie i odbudowa korony zęba (plomby tymczasowe).
Wskazań może być jednak więcej, co ocenia u danego pacjenta właśnie stomatolog. Przeciwwskazań do plomb praktycznie nie ma. Przy alergii na niektóre materiały stosowane do wykonywania plomb wystarczy zmienić ich rodzaj.
Jak zakłada się plomby do zębów?
W pierwszej kolejności stomatolog wykonuje dokładny przegląd zębów i – jeśli to konieczne – zleca wykonanie RTG. Na tej podstawie ocenia rodzaj i wielkość ubytku, określa jego przyczynę, a także dobiera najlepszą w danym przypadku plombę. Następnie podaje znieczulenie miejscowe, usuwa ogniska próchnicy lub stanu zapalnego i dokładnie oczyszcza tak powstałą „dziurę”. Pozostawia się wyłącznie zdrowe tkanki zęba, które przed założeniem plomby powinny zostać całkowicie osuszone. Wilgoć znacznie zmniejsza trwałość plomby i sprawia, że po czasie może ona odstawać od zęba, co zwiększa ryzyko gromadzenia się w tej szczelinie resztek żywności i płytki nazębnej.
Gdy ząb jest już gotowy do założenia plomby, stomatolog nakłada ją warstwowo i modeluje w taki sposób, by idealnie przylegała do wielkości i kształtu ubytku. Czasem wcześniej stosuje się podkład wzmacniający lub chroniący miazgę. Gdy naturalny kształt zęba zostaje odtworzony, za pomocą lampy UV utwardza się całość. Trwa to dosłownie chwilę, a efekt końcowy sprawdzany jest za pomocą specjalnego, cienkiego papierka. Tym samym lekarz ocenia, czy plomba jest odpowiednio wysoka. W razie potrzeby delikatnie ją piłuje (wygładza jej powierzchnię).
Bibliografia
- Salamonowicz M., Choromańska M., Naprawa współczesnych wypełnień kompozytowych, J Stoma 2017; 70, 4: 394-404.
- Jańczuk Z., Arabska-Przedpełska B., Lipski M., Kaczmarek U., Stomatologia zachowawcza z endodoncją, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
