Ekstrakcja zęba (wyrywanie zęba, usuwanie zęba) to jeden z najmniej przyjemnych zabiegów wykonywanych w gabinecie dentystycznym. Współcześnie dąży się do wyleczenia patologii i chorób zębów, zanim podejmie się decyzję o ich usunięciu. Można zatem powiedzieć, że przeważnie ekstrakcja zęba stanowi ostateczność. Ekstrakcja zęba wraz ze znieczuleniem jest zabiegiem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Jak przebiega usunięcie zęba?
Usunięcie zęba to kilkuetapowy zabieg, obecnie dzięki różnym metodom znieczulającym – niemal bezbolesny. Ból może pojawić się dopiero po pewnym czasie od ekstrakcji, gdy środki znieczulające przestaną działać.
Po znieczuleniu dziąsła w miejscu ekstrakcji stomatolog zrywa więzadła okrężne, które otaczają ząb utrzymując go w miejscu. Następnie wykonuje czynności prowadzące do zwichnięcia zęba, aby luźno umiejscowiona struktura z łatwością opuściła zębodół. Znaczne rozchwianie zęba umożliwia zatem jego usunięcie z dziąsła. Niekiedy ząb jest tak trudny do usunięcia, że czynność wykonuje się fragmentarycznie (głównie w przypadku zębów mądrości). Na końcu ranę poekstrakcyjną dokładnie się oczyszcza, ponieważ mogły pozostać tam resztki zęba czy resztki zmian zapalnych. Dobrze oczyszczony zębodół jest konieczny do prawidłowego gojenia się rany.
Zalecenia po zabiegu
Po zabiegu należy przez około pół godziny przygryzać wacik założony na ranę jeszcze w gabinecie dentystycznym. Kilka godzin po zabiegu (zwykle 2-3) nie można jeść ani pić. Dodatkowo, przez całą najbliższą dobę należy zrezygnować z palenia papierosów czy spożywania alkoholu, ponieważ substancje te utrudniają krzepnięcie krwi.
Bardzo ważne jest, aby do 2 dni po ekstrakcji nie płukać jamy ustnej, ponieważ można tym samym wypłukać skrzep. Skutkuje to nieprzyjemnym efektem ubocznym, jakim jest suchy zębodół. Po upływie 48 godzin wszelkie czynności, wraz z płukaniem ust należy wykonywać bardzo dokładnie tak, aby nie wypłukać skrzepu.
Dolegliwości po wyrwaniu zęba
Po usunięciu zęba naturalnie może występować obrzęk i krwawienie. Obrzęk osiąga największe natężenie na drugi dzień, lecz ustępuje po kilku dniach. Warto stosować zimne okłady na skórę ponad miejscem ekstrakcji, unikając jednocześnie bezpośredniego kontaktu zimna ze skórą (okłady najlepiej wykonać np. przez ściereczkę). Z kolei krwawienie powinno ustąpić maksymalnie po godzinie. Jeśli znacznie się przedłuża, należy skontaktować się z dentystą.
W niektórych przypadkach (zwłaszcza po ekstrakcji zębów mądrości) może dojść do powstania szczękościsku cechującego się z trudnościami w otwieraniu jamy ustnej. Objaw tej ustępuje po kilku dniach. Najbardziej typowym objawem towarzyszącym ekstrakcji zęba jest ból. Celem jego zmniejszenia warto stosować środki przeciwbólowe zalecone przez dentystę oraz zimne okłady.
Ekstrakcja zęba w leczeniu ortodontycznym
Usunięcie zęba (lub częściej kilku zębów) bywa konieczne w trakcie leczenia ortodontycznego. Może zdarzyć się, że stłoczenie zębów w łuku zębowym jest zbyt duże, czyli najprawdopodobniej łuk jest zbyt wąski, aby pomieścić wszystkie zęby. Wówczas lekarz ortodonta decyduje o ekstrakcji wybranych zębów, ponieważ pozostawienie wszystkich mogłoby skutkować nieefektywnym leczeniem lub szybkim nawrotem wady zgryzu.
Istnieje jednak kilka zasad dotyczących ekstrakcji zębów podczas leczenia ortodontycznego:
- usuwa się przede wszystkim zęby mniej wartościowe, czyli zęby małe, uszkodzone, z wypełnieniami lub leczone kanałowo;
- zawsze należy zamknąć lukę po usuniętym zębie stałym. Ma to szczególne znaczenie podczas leczenia aparatami ruchomymi;
- u pacjentów z uzębieniem mieszanym lub wczesnym stałym powinno się wystrzegać usuwania zębów w łuku gorzej rozwiniętym, ponieważ każda ekstrakcja hamuje miejscowo wzrost kości;
- w tyłozgryzach lub zgryzach przewieszonych nie powinno się usuwać zębów w dolnym łuku zębowym, z kolei w przodozgryzach i zgryzach krzyżowych w górnym łuku zębowym.
Ekstrakcja zębów mlecznych
Niekiedy konieczne jest usunięcie zębów mlecznych. Do wskazań zaliczamy głównie:
- przetrwałe (po radiologicznym sprawdzeniu) obecności i ułożenia zawiązka zęba stałego;
- przypadki reinkluzji, w których dochodzi do zanurzania się korony zęba w zębodół;
- obecność zębów wielokorzeniowych ze zgorzelinowym rozpadem miazgi;
- zęby powodujące ostre zapalenie ozębnej, okostnej i kości;
- torbiele zawiązkowe;
- niekiedy obecność zębów skręconych czy złamanych na skutek urazu;
- zęby mleczne zaburzające prawidłowe wyrzynanie się zębów stałych.
Chirurgiczne zabiegi w jamie ustnej są zawsze przykro odczuwane przez dzieci. Umiejętne podejście i bezbolesne wykonanie usunięcia zęba może chronić małego pacjenta przed dodatkowym stresem i trwałym urazem. Spokojna, rzeczowa rozmowa z dzieckiem i skoncentrowanie uwagi na jego cierpieniu oraz wytłumaczenie mu, zgodnie z prawdą, poszczególnych etapów powinno być zasadą postępowania lekarskiego.
Bibliografia
- Grad P., Paruzel-Pliskowska A., Żegleń A., Pytko-Polończyk J., Przegląd wybranych atraumatycznych metod ekstrakcji, Nowa Stomatologia, 3/2019.
- Szpringer-Nodzak M., Wochna-Sobańska M., Stomatologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
- Karłowska I., Zarys współczesnej ortodoncji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
