Alergen to specyficzna substancja chemiczna, która u osób predysponowanych wywołuje reakcję alergiczną manifestującą się m.in. łzawieniem oczu, obrzękiem różnych tkanek, kichaniem, kaszlem, a w skrajnych przypadkach wstrząsem anafilaktycznym. Reakcja ta jest konsekwencją nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego, który traktuje alergen jako zagrożenie i próbuje go zwalczyć. Alergeny mogą mieć różną budowę i pochodzenie, występując w wielu formach, takich jak pyłki, pokarmy, sierść zwierząt czy substancje chemiczne.
Alergen – co to jest?
Alergen to substancja, która u osób nadwrażliwych wywołuje reakcję alergiczną, czyli nieprawidłową, nadmierną odpowiedź układu odpornościowego. U zdrowej osoby kontakt z tą samą substancją nie wywołuje żadnych objawów. Dlatego, aby rozwinęła się jakakolwiek alergia, konieczne są uwarunkowania indywidualne i predyspozycje do tego. Niestety w dzisiejszych czasach alergie są coraz częstsze, w związku z czym zaczęto zaliczać je do grona chorób cywilizacyjnych. Wyróżniamy następujące rodzaje alergenów:
- alergeny wziewne – inhalacyjne, przedostające się do organizmu drogą układu oddechowego, czyli po prostu podczas oddychania. Są to między innymi: pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni, pierze, sierść zwierząt;
- alergeny pokarmowe – znajdują się w żywności i dostają się do organizmu drogą układu pokarmowego. Są to między innymi: mleko krowie, orzechy, jabłka, jajka, ryby i owoce morza, soja, pszenica;
- alergeny kontaktowe – wywołują objawy alergiczne w momencie kontaktu bezpośredniego ze skórą lub błonami śluzowymi. Są to między innymi: lateks, nikiel, chrom, konserwanty i inne środki chemiczne zawarte w kosmetykach, perfumach, detergentach;
- alergeny jatrogenne – występujące w lekach, takich jak np. w penicylina, środki kontrastowe stosowane podczas badań obrazowych itd.
Tak naprawdę alergenem może być każdy związek chemiczny. Po prostu niektóre alergeny częściej i powszechniej wywołują alergie, inne zaś wywołują je wyłącznie u niewielkiego odsetka populacji.
Działanie alergenu?
Do uczulenia dochodzi wskutek ekspozycji na alergen drogą oddechową, pokarmową lub przez skórę. Alergia nie powstaje jednak u wszystkich osób mających kontakt z alergenem, tylko u
niektórych. Prawdopodobnie z genetycznie uwarunkowaną skłonnością do takich reakcji lub w związku z długotrwałym i intensywnym narażeniem. Pomimo licznych badań, dokładne przyczyny alergii wciąż nie zostały jeszcze poznane. Jak opisano powyżej, u osób predysponowanych do rozwoju alergii natychmiastowej układ immunologiczny wytwarza specyficzne przeciwciała IgE w stosunku do substancji o budowie białkowej. W przypadku alergii typu późnego wyspecjalizowane komórki układu immunologicznego nabierają zdolności do identyfikacji pewnych związków
chemicznych jako alergenów.
Działanie alergenu można przedstawić nieco dokładniej. U osób predysponowanych, gdy po raz pierwszy organizm spotyka się z alergenem (np. pyłkiem trawy, białkiem mleka, sierścią kota), układ odpornościowy rozpoznaje go błędnie jako zagrożenie. W rezultacie tego organizm zaczyna produkować przeciwciała IgE, specyficzne dla tego alergenu. Wytworzone przeciwciała przyczepiają się do komórek tucznych (mastocytów), które są obecne w skórze, błonach śluzowych, oskrzelach i w wielu innych miejscach. Warto podkreślić, że na tym etapie nie ma jeszcze objawów alergii, ponieważ organizm dopiero się „uczy” reagować na dany alergen.
Jednak w momencie, w którym alergen trafia do organizmu po raz kolejny, wiąże się z przeciwciałami IgE, które są już „przyczepione” do komórek tucznych. Komórki tuczne rozpoznają zakodowane wcześniej zagrożenie i uwalniają histaminę oraz inne substancje prozapalne. Konsekwencją tego jest szereg objawów mniej lub bardziej nasilonych.
Jak zwalczyć alergeny?
Nie sposób zwalczyć alergeny, ponieważ są one obecne w środowisku naturalnym. Osoba z alergią może jedynie skupić się na unikaniu ekspozycji swojego ciała na nie. Oznacza to, że jeżeli pacjent zmaga się z alergią na roztocza kurzu domowego, powinien systematycznie prać firany, zasłony i pościele, usunąć dywany z podłóg, systematycznie wietrzyć pomieszczenia. Z kolei osoba z alergią na orzechy po prostu powinna je usunąć ze swojej diety.
Istnieje jednak pewien sposób, aby alergeny przestały być dla organizmu wrogami. Metoda ta nazywa się immunoterapią swoistą, czyli w skrócie odczulaniem. Pacjent otrzymuje niewielkie, kontrolowane dawki alergenu, na samym początku bardzo niskie, później zaś stopniowo zwiększane. Dzięki temu układ odpornościowy uczy się tolerować dany alergen i przestaje reagować nadmiernie na jego obecność. Ostateczny rezultat takiego leczenia widoczny jest jednak dopiero po około 3-5 latach. Diagnostyką i leczeniem chorób alergicznych zajmuje się lekarz alergolog.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki bioalgi
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji składników odżywczych. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, mikroelementów, witamin. Wykazuje działanie antygrzybiczne, przeciwwirusowe, antyalergiczne, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Jahnz-Różyk K., Gajewski P., Kupczyk M., Alergologia. Podręcznik specjalistyczny, Wydawnictwo MP, Kraków 2024.
