Opuchlizna to stan charakteryzujący się nadmiernym gromadzeniem się płynu w tkankach organizmu, co może dotyczyć różnych części ciała. Najczęściej ma podłoże patologiczne, np. związane z urazem lub chorobami przewlekłymi. Jednaka niektóre osoby mogą mieć tendencję np. do gromadzenia wody w organizmie, co bywa zjawiskiem fizjologicznym, który również może manifestować się opuchlizną.
Opuchlizna – przyczyny
Opuchlizna może wynikać z następujących problemów zdrowotnych:
- zwiększone ciśnienie w naczyniach krwionośnych, np. przy niewydolności serca;
- zwiększona przepuszczalność naczyń, np. w przebiegu stanów zapalnych;
- niedobór białek osocza – zwłaszcza albumin, które utrzymują płyn w naczyniach;
- zaburzenia hormonalne, np. niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy;
- urazy mechaniczne – stłuczenie, skręcenie stawu;
- choroby nerek, wątroby – mogą powodować obrzęki uogólnione;
- niewydolność żylna lub limfatyczna – prowadzi do obrzęków kończyn dolnych.
Opuchlizna może jednak pojawić się również przy fizjologicznych stanach, takich jak niektóre etapy cyklu miesiączkowego, ciąża, długotrwałe przyjmowanie pozycji siedzącej lub stojącej. Wahania poziomu estrogenów i progesteronu, zwłaszcza w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, mogą powodować zatrzymanie wody w organizmie. Opuchlizna jest częsta u kobiet w ciąży, ponieważ wynika z działania progesteronu oraz zwiększonego ciśnienia w żyłach miednicy.
Z kolei jeśli chodzi o długotrwale przyjmowaną pozycję, grawitacja utrudnia odpływ krwi i limfy z kończyn dolnych, co prowadzi do ich obrzęku. Pozostałe czynniki ryzyka to:
- upały;
- nadmierne spożywanie soli;
- niski poziom nawodnienia organizmu;
- brak aktywności fizycznej.
Opuchlizny fizjologiczne mogą szybciej tworzyć się u osób starszych, ponieważ wraz z wiekiem naczynia krwionośne i naczynia limfatyczne stają się mniej wydolne.
Opuchlizna – rodzaje
Ze względu na zajęty obszar ciała, opuchliznę dzieli się na miejscową lub uogólnioną. Opuchlizna miejscowa ogranicza się do jednego obszaru (np. ręka, noga, twarz) i najczęściej wywołana jest urazem, stanem zapalnym, alergią lub zakrzepicą. Z kolei opuchlizna uogólniona dotyczy całego ciała i wiąże się z chorobami ogólnoustrojowymi (np. takimi jak wspomniane niewydolność serca, nerek, wątroby, niedoczynność tarczycy).
Omawiając mechanizm powstawania opuchlizny, wyróżnia się:
- opuchliznę hydrostatyczną – wzrost ciśnienia w naczyniach krwionośnych prowadzi do obrzęków, co ma miejsce np. przy niewydolności serca lub żylnym zastoju;
- opuchliznę onkotyczną – spadek ciśnienia onkotycznego (np. niedobór białek w osoczu), prowadzi do „ucieczki” płynu z naczyń krwionośnych;
- opuchliznę zapalną – do zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych dochodzi w przebiegu stanów zapalnych;
- opuchliznę limfatyczną – zaburzenia odpływu chłonki (limfy) prowadzą do powstawania obrzęków.
Warto zaznaczyć, że nie każda opuchlizna jest taka sama. Medycznie wyróżnia się wysięk i przesięk. Wysięk to płyn bogaty w białka i komórki. Występuje w stanach zapalnych i infekcjach. Z kolei przesięk to płyn ubogi w białka, charakterystyczny raczej dla obrzęków hydrostatycznych i onkotycznych.
Jak wygląda opuchlizna?
W miejscu opuchlizny skóra może być rozciągnięta, błyszcząca, niekiedy wręcz lekko zaczerwieniona. Wygląda, jakby była „nabrzmiała” od środka. Jeśli dotyczy kończyn dolnych lub górnych, zaobserwować można powiększenie ich obwodu. W przypadku tzw. obrzęku ciastowatego po naciśnięciu palcem na skórę pozostaje wgłębienie, które utrzymuje się przez kilka sekund, a później samoistnie zanika. Skóra w przebiegu obrzęku może być blada, lekko sina lub zaczerwieniona – zależnie od mechanizmu obrzęku. W stanach zapalnych często jest ciepła i czerwona. Przy obrzękach kończyn dolnych dodatkowo zaobserwować można drętwienie, mrowienie stóp, skurcze łydek.
Opuchlizna – leczenie
Objawowo zawsze warto próbować domowych sposobów na zmniejszanie opuchlizny, a takimi metodami są:
- unoszenie kończyn, np. leżenie z nogami uniesionymi powyżej poziomu serca, co poprawia odpływ krwi i limfy;
- zimne okłady – zmniejszają przepuszczalność naczyń i łagodzą stan zapalny;
- ograniczenie soli w diecie, ponieważ sód zatrzymuje wodę w organizmie;
- unikanie palenia papierosów i picia alkoholu;
- picie co najmniej 1,5 l wody;
- systematyczna aktywność fizyczna, jako że ruch wspomaga krążenie i drenaż limfatyczny;
- masaż limfatyczny – zwłaszcza skuteczne przy obrzękach kończyn dolnych i twarzy.
Zawsze leczenie opuchlizny powinno jednak być przyczynowe. Oznacza to, że jeśli wynika ona z zaburzeń hormonalnych, konieczna jest wizyta u endokrynologa celem wdrożenia np. odpowiedniej farmakoterapii. Uzupełnieniem działań przyczynowych, zawsze powinny być jednak powyższe domowe sposoby.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny bioalgi
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności. Wzmacnia zęby, kości, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Ochałek K., Grądalski T., Postępowanie w profilaktyce i leczeniu zachowawczym obrzęku chłonnego – przegląd piśmiennictwa, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2017; 11, 1: 24–30.
