Zgryz głęboki to jedna z ortodontycznych wad uzębienia. Cechuje się zwiększeniem nagryzu pionowego zębów siecznych, co znacznie zmniejsza ruchy żuchwy do przodu w trakcie żucia pokarmów.
Zgryz głęboki – podział
W stomatologii i ortodoncji wyróżnia się zgryz głęboki:
- częściowy;
- całkowity;
- rzekomy.
Częściowy i całkowity to wady wrodzone, charakteryzujące się niepomyślnym rokowaniem leczniczym. Natomiast postać rzekoma tego zgryzu to wada nabyta, którą można skutecznie wyrównać.
Zgryz głęboki częściowy
Nagryz cechuje nadmierny pionowy wzrost przedniej części wyrostka zębodołowego szczęki. Jednocześnie siekacze górne są wydłużone i przechylone, w związku z czym pokrywają siekacze dolne. Ponadto w niektórych przypadkach mogą nawet nagryzać na dziąsło w przedsionku jamy ustnej.
W trudniejszych przypadkach tej wady siekacze dolne są dodatkowo przechylone, wydłużone i nagryzają na błonę śluzową znajdującą się w przedniej części podniebienia.
Podczas ruchu wysuwania żuchwy do kontaktu brzegów zębów siecznych dolnych z górnymi tworzy się rozległa szpara pionowa między powierzchniami żującymi zębów bocznych. Płaszczyzna zgryzu jest dwupoziomowa. Ograniczenie ruchów doprzednich prowadzi zwykle do powikłań nadgryzu tyłozgryzem. Niekiedy nawet zgryzem przewieszonym w zakresie pierwszych zębów przedtrzonowych. Ponadto żucie ogranicza się do ruchów pionowych.
Jeśli nie ma powikłań, kształt twarzy nie zmienia się. Jedynie wargi są bardziej napięte, ponieważ utrzymują retruzję zębów siecznych. Natomiast w przypadkach powikłanych może wystąpić pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej i wywinięcie wargi dolnej. Wada ta wcześnie powoduje rozwój rozległych uszkodzeń i patologii przyzębia po stronie przedsionkowej siekaczy dolnych i po stronie wewnętrznej zębów górnych (od strony podniebienia).
Zgryz głęboki całkowity
Głęboki nagryz pionowy zębów siecznych przebiega z niskimi, zahamowanymi we wzroście bocznymi wyrostkami zębodołowymi szczęki i części żuchwy. Zauważa się zmniejszenie kąta żuchwy oraz podstaw szczęk. W rezultacie tego następuje skrócenie szczękowego odcinka twarzy, a także wywinięcie wargi dolnej. Towarzyszy temu pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej.
Przy zgryzie głębokim całkowitym przeważają pionowe ruchy żucia. Szpara spoczynkowa niejednokrotnie jest znacznie powiększona, co jest maskowane skróceniem odcinka szczękowego do chwili rozpoczęcia żucia.
U pacjentów, u których wada przebiega z przerostem mięśni żwaczowych, które unoszą żuchwę, szpara spoczynkowa znacznie się zmniejsza. Jednocześnie skrócenie szczękowego odcinka manifestuje się w okolicy kątów żuchwy. W efekcie twarz przybiera nieco kwadratowy kształt.
Zgryz głęboki rzekomy
Typowe dla tej postaci jest skrócenie szczękowej części twarzy, co powstaje w rezultacie obniżenia zwarcia. Do tego zjawiska doprowadza rozległa utrata uzębienia następująca we wczesnym dzieciństwie. Obniżenie zwarcia niekiedy powoduje również zniszczenie powierzchni żucia uzębienia mlecznego przez rozwijającą się próchnicę.
Tę postać zalicza się do wad nabytych, charakteryzujących się dobrym rokowaniem. Między innymi tym różni się od zgryzów głębokich całkowitych czy częściowych.
Zobacz również: Zgryz otwarty.
Leczenie
W przypadku zgryzu głębokiego częściowego dąży się do zahamowania pionowego wzrostu przedniej części szczęki i równocześnie do wychylania zębów siecznych górnych (często także dolnych). W uzębieniu mlecznym stosuje się płytki podniebienne z wałem prostym, zaś w uzębieniu mieszanym – płytę aktywną górną z przednim wałem nagryzowym.
Gryz głęboki całkowity jest bardzo trudny w leczeniu. Można jednak z powodzeniem wyleczyć towarzyszący mu przeważnie tyłozgryz, spłycić nagryz pionowy zębów siecznych i uzyskać korzystniejsze warunki zgryzowe z niewielką tylko poprawą rysów twarzy.
Zgryz głęboki rzekomy leczy się skutecznie protezami dziecięcymi podnoszącymi zwarcie. Pozwalają one właściwie ukierunkować wyrzynające się zęby stałe.
Bibliografia
- Karłowska I., Zarys współczesnej ortodoncji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.
- Biedziak B., Występowanie wad zgryzu u pacjentów z oligodoncją, Dental and Medical Problems, 3/2004.
