Wady wymowy

Wady wymowy to jedne z najczęściej spotykanych zaburzeń mowy. Mają wiele przyczyn – od wadliwej budowy anatomicznej poszczególnych struktur jamy ustnej, poprzez błędne warunki zgryzowe, aż do chorób przewlekłych i doznanych urazów. Najczęściej występują u dzieci, choć zmaga się z nimi także wiele osób dorosłych. Diagnostyką i leczeniem wad wymowy zajmuje się zespół interdyscyplinarny, z logopedą na czele.

Przyczyny wad wymowy

Wady wymowy mogą pojawiać się w przypadku nieprawidłowej budowy i błędnego funkcjonowania narządów mowy. Zwykle jest to skrócone wędzidełko języka lub wargi górnej, jak również różnego rodzaju wady zgryzu. Mogą one pojawiać się u dzieci wskutek zbyt długiego karmienia piersią lub z butelki, częstego przygryzania końcówek długopisu, ssania kciuka, układania do spania wyłącznie na jednym boku i wielu innych. Przyczynami wad wymowy mogą być również:

• udar mózgu;
• afazja;
• mózgowe porażenie dziecięce;
• zespół Downa;
• bruksizm;
• różnego rodzaju problemy natury psychicznej, np. osobowość z dominującym poczuciem lęku i strachu;
• niedojrzałość nerwów ruchowych – powoduje opóźnienie rozwoju mowy czynnej i występuje u dzieci w wieku 3-4 lat;
• wszelkiego rodzaju upośledzenia umysłowe;
• choroba Parkinsona;
• uszkodzenia słuchu;
• alkoholizm.

I wiele innych. Jeśli zmagamy się z wadami wymowy lub cierpi na nie nasze dziecko, w pierwszej kolejności należy przyjrzeć się jamie ustnej. Wszelkie nieprawidłowości, zarówno w uzębieniu, jak i w budowie tkanek miękkich, powinny być wskazaniem do wizyty u stomatologa. Następnym krokiem jest terapia logopedyczna, która cieszy się dużą skutecznością.

Wady wymowy – rodzaje

Do najczęściej spotykanych wad wymowy zaliczamy:

• seplenienie – zniekształcanie niektórych, trudniejszych głosek. Może objawiać się również jako zastępowanie tych głosek innymi bądź opuszczanie głosek;
• rotacyzm – niewłaściwa wymowa „r”;
• lambdacyzm – nieprawidłowa wymowa „l”, głoska ta zazwyczaj zastępowana jest literą „j”;
• kappacyzm – problem z wypowiadaniem głosek „k” lub „g”. Wada wymaga korekcji, jeśli dziecko ma już powyżej 3 lat;
• bezdźwięczność – wymawianie głosek dźwięcznych jako bezdźwięczne, czyli mowa bez użycia fałdów głosowych;
• jąkanie – powtarzanie dźwięków lub sylab, czego przyczyną jest zacięcie się na danym dźwięku. To zaburzenie płynności mowy wskutek mimowolnych skurczów narządów mowy.

Jeśli wada wymowy nie zostanie skorygowana w wieku dziecięcym, może występować również u osoby dorosłej. W przypadku przebytego udaru mózgu czy urazu głowy wada wymowy może pojawić się u osoby, która dotychczas nie miała problemów z prawidłową mową.

Wady wymowy – objawy

Wady wymowy objawiają się przede wszystkim błędnym wypowiadaniem zdań i słów. Jeśli są zaawansowane, rozmówca może mieć trudność ze zrozumieniem takiej osoby. Wszystko to przekłada się na pewność siebie, samopoczucie i chęć dyskutowania z innymi. Osoby z wadami wymowy zwykle niechętnie wchodzą w dialogi, wolą stać na uboczu, są introwertyczne. Obraz kliniczny wad wymowy zależy od ich rodzaju.

Wady wymowy – leczenie

Szczegółowe leczenie zależy od przyczyny wady wymowy. Terapia logopedyczna jest bowiem stałą częścią leczenia, jednak działa objawowo. Celem jest terapia przyczynowa – w przypadku wad zgryzu stosuje się aparat ortodontyczny, przy bruksizmie warto rozważyć fizjoterapię stomatologiczną oraz psychoterapię, natomiast we wszelkich uszkodzeniach słuchu pacjentowi zakłada się aparat słuchowy. Nieco gorzej sytuacja wygląda w przebiegu chorób przewlekłych, których nie można wyleczyć. Wówczas należy skupiać się głównie na terapii logopedycznej.

Pamiętajmy, że zmuszanie dziecka na siłę do wypowiadania słów, które sprawiają mu trudność, a następnie karanie go za to, jedynie nasila wadę wymowy. Terapia logopedyczna w przypadku dzieci polega na ćwiczeniu mowy poprzez zabawę. Ważne, aby rodzice ćwiczyli z dzieckiem również w domu, każdego dnia.

Rozwój mowy

Dziecko w wieku 1-2 lat opanowuje wszystkie samogłoski za wyjątkiem ę, ą, jak również sporo spółgłosek: m, t, b, k, d , czasem ć, ś. Dziecko między 2. a 3. rokiem życia opanowuje: ę, ą, jak również spółgłoski: p, b, m, w, f, ś, ź, ć, ń, dź, k, g, c, t, d, n, j, ł. Ciekawostką jest, że dwuletnie dziecko w ciągu roku opanowuje aż 1000 słów. Okres swoistej mowy dziecka następuje w wieku 3-7 lat. To właśnie wtedy maluch opanowuje najtrudniejsze głoski: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, r. Co istotne, dziecko w tym wieku zadaje około 50 pytań dziennie. Rodzice powinni z chęcią odpowiadać na nie i zagłębiać się w rozmowę z dzieckiem, ponieważ właśnie to kształtuje jego przyszłą mowę. Odstępstwa od norm są wskazaniem do wizyty u logopedy.

Kolagen naturalny Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2022.