Świąd to nieprzyjemne, subiektywne doznanie czuciowe pochodzące najczęściej ze skóry lub błon śluzowych. Może mieć przyczyny patologiczne lub fizjologiczne, dlatego nie zawsze stanowi powód do zmartwień. Wymusza chęć drapania się, co jednak nie zawsze jest wskazane. Jeśli przedłuża się, ma tendencję do samoistnego nawracania lub towarzyszą mi inne objawy (np. nietypowe zmiany skórne), warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem.
Co to jest świąd?
Świąd może być objawem wielu różnych schorzeń, zarówno dermatologicznych (skórnych), jak i ogólnoustrojowych. Może mieć również charakter miejscowy (ograniczony do jednego obszaru ciała) lub uogólniony (obejmujący całe ciało). Zdecydowanie najczęściej wskazuje na różnego rodzaju schorzenia dermatologiczne, takie jak na przykład:
- atopowe zapalenie skóry;
- egzema;
- łuszczyca;
- alergia skórna (z reguły alergia kontaktowa, ale niekiedy też alergia wziewna czy alergia pokarmowa);
- grzybica skóry;
- świerzb;
- łojotokowe zapalenie skóry;
- pokrzywka;
- potówki.
Do grona chorób ogólnoustrojowych, w przebiegu których zazwyczaj obserwuje się świąd, zaliczamy między innymi:
- choroby wątroby – np. marskość wątroby;
- choroby nerek – np. przewlekła niewydolność nerek;
- infekcje – np. ospa wietrzna;
- choroby tarczycy – np. niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy;
- cukrzyca;
- nowotwory;
- znaczne niedobory witamin (zwłaszcza witaminy B12) lub składników mineralnych w podstawowej diecie (np. żelaza).
Do pozostałych możliwych przyczyn patologicznych występowania świądu zaliczamy:
- stres, lęk, depresję i inne problemy natury psychicznej;
- przyjmowanie niektórych leków, jako ich działanie uboczne, niepożądane. Mowa w szczególności o lekach takich jak opioidy, leki przeciwpadaczkowe, niektóre antybiotyki.
Jak wspomniano wcześniej, świąd równie dobrze może mieć przyczyny fizjologiczne. Może bowiem występować u kobiet ciężarnych, co prawdopodobnie ma związek z nagłymi zmianami hormonalnymi i przemija samoistnie po porodzie. Może też pojawić się po ukąszeniu owadów. Klasycznym przykładem jest tu ukąszenie komara, co praktycznie zawsze generuje silny świąd i konieczność drapania się. Jeśli przez dłuższy czas unikamy kąpieli, a jest upał bądź intensywnie uprawiamy aktywność fizyczną, również może pojawić się uogólniony świąd całego ciała.
Diagnostyka świądu
Diagnostyka świądu rozpoczyna się zebraniem wywiadu zdrowotnego. Znaczenie mają informacje takie jak:
- orientacyjny czas wystąpienia pierwszych epizodów świądu;
- czynniki nasilające lub łagodzące świąd;
- objawy towarzyszące;
- choroby własne pacjenta i te przewlekłe występujące w jego rodzinie;
- przyjmowane leki i suplementy diety;
- nałogi;
- styl życia;
- rodzaj pracy zawodowej (analizując, czy w zakładzie pracy pacjent ma kontakt z pyłami czy chemikaliami).
Na podstawie wywiadu lekarz często może wstępnie określić swoje podejrzenia, choć zwykle konieczne jest też obejrzenie skóry, na której występuje świąd.
Jeśli to konieczne, lekarz zleci dodatkowe badania do wykonania. Najczęściej są to:
- morfologia krwi obwodowej;
- OB (odczyn Biernackiego);
- CRP (czynniki stanu zapalnego);
- hormony tarczycy;
- panel nerkowy;
- panel wątrobowy;
- elektrolity.
Może skierować pacjenta do alergologa, który wykona panel alergiczny skórny lub z krwi, wykluczając bądź potwierdzając czynniki alergiczne. Biopsja skóry wymagana jest znacznie rzadziej, podobnie jak posiew bakteryjny ze zmian skórnych, jeśli występują.
Świąd – leczenie
Leczenie świądu zawsze powinno być przyczynowe, jeśli tylko jest to możliwe. Przykładowo przy grzybicy stosuje się doustne i skórne środki przeciwgrzybicze. Z kolei przy infekcjach bakteryjnych zastosowanie mają antybiotyki. Takiej możliwości nie ma jednak przy niektórych problemach zdrowotnych, np. przy przewlekłych chorobach dermatologicznych. Wówczas za pomocą farmakoterapii, świadomej pielęgnacji skóry i często dietoterapii dąży się do uzyskania jak najdłuższego okresu remisji.
W warunkach domowych można unikać czynników drażniących i nasilających świąd, suplementować składniki, z których niedoborem się zmagajmy, usunąć z diety cukry proste i żywność wysokoprzetworzoną, które często nasilają objawy skórne. Zaleca się stosować indywidualnie dobraną pielęgnację ciała, dbanie o właściwą higienę snu i częstą zmianę pościeli. Warto również wymienić odzież na taką, która jest wykonana z naturalnych, przewiewnych materiałów. Co istotne, mimo ochoty na drapanie się, nie warto tego robić, ponieważ jedynie nasilamy problem.
Polecane produkty:
![]() |
Olej z czarnuszki bioalgi
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji składników odżywczych. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, mikroelementów, witamin. Wykazuje działanie antygrzybiczne, przeciwwirusowe, antyalergiczne, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Rudnicka L., Olszewska M., Rakowska A., Sar-Pomian M., Współczesna dermatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.