Seplenienie to bardzo często występująca wada wymowy, przez wielu specjalistów zaliczana do dyslalii, czyli zaburzeń mowy związanych z błędną realizacją fonemów definiowanych przez normy społeczne. Na jej rozwój wpływa wiele czynników, zwłaszcza jednak ustawienie zębów i ewentualna obecność wad wymowy. Istnieje kilka rodzajów seplenienia, różnią się one nieco obrazem klinicznym. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się najczęściej logopeda.
Seplenienie – przyczyny
Do najczęściej obserwowanych przyczyn seplenienia zaliczamy:
- wady zgryzu i nieprawidłowe ustawienie zębów – zazwyczaj seplenienie obserwuje się w przebiegu zgryzu otwartego;
- brak pionizacji języka;
- przewlekłe, nieleczone bądź często nawracające schorzenia układu oddechowego;
- zbyt długie karmienie dziecka butelką lub piersią;
- jakiekolwiek nieprawidłowości w budowie aparatu mowy, zarówno wrodzone (np. ankyloglosja – skrócone wędzidełko języka), jak i nabyte (np. mechaniczne urazy w obrębie uzębienia);
- oddychanie przez usta.
Choć problem ten zwykle dotyczy dzieci, równie dobrze może pojawiać się u osób dorosłych.
Rodzaje seplenienia
Wyróżniamy kilka rodzajów seplenienia:
- międzyzębowe – najczęstsze u dzieci, polegające na zniekształceniu głosek: s, z, c, dz. Wadę można wręcz zauważyć podczas obserwowania osoby sepleniącej. Podczas mowy język wysuwa się do przodu pomiędzy zębami górnymi i dolnymi;
- boczne – szczelina tworzy się przy kłach lub innych zębach zlokalizowanych w bocznej części jamy ustnej, czego konsekwencją jest zniekształcenie głosek: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź;
- wargowo-zębowe – w jego przebiegu język w ogóle nie bierze udziału w artykulacji;
- przyzębowe – język zbyt silnie przylega do wewnętrznej strony siekaczy.
Uważa się, że w wieku około 3 lat dziecko powinno być już zdolne do samodzielnego i wyraźnego wypowiadania większości głosek. Z kolei do końca 8. roku życia dziecko powinno już pewnie i wyraźnie posługiwać się językiem polskim. Seplenienie nie może mieć miejsca. Jeśli tak się nie dzieje, warto rozważyć konsultację logopedyczną.
Wpływ seplenienia na rozwój dziecka
Seplenienie to przede wszystkim wada wymowy, która utrudnia porozumiewanie się z innymi osobami. Może pogarszać zrozumienie przekazu i zmuszać osobę sepleniącą do ponownego powtarzania swojej wypowiedzi. Wpływa to negatywnie na pewność siebie i poczucie własnej wartości. Zarówno w przypadku dzieci, które mogą być wyśmiewane w przedszkolu i w szkole, jak i w przypadku osób dorosłych, które stopniowo wycofują się z życia społecznego i unikają włączania się do publicznych dyskusji.
Seplenienie – leczenie
Leczeniem seplenienia zajmuje się najczęściej logopeda, jednak podstawą jest usunięcie przyczyny problemu. Zwykle jest to wada zgryzu, zatem postępowanie terapeutyczne rozpoczynamy od wizyty u ortodonty. Prawdopodobnie konieczna będzie korekcja zgryzu, a więc założenie stałego lub ruchomego aparatu ortodontycznego (w zależności od wieku i rodzaju wady zgryzu). Jeśli natomiast seplenienie wiąże się z częstymi schorzeniami dróg oddechowych, należy udać się do pulmonologa lub pediatry, który podejmie się leczenia pacjenta.
Dopiero kolejnym krokiem jest terapia logopedyczna. Można ją rozpocząć jeszcze w trakcie leczenia ortodontycznego. Obejmuje przede wszystkim wykonywanie odpowiednio dobranych ćwiczeń, które dzieli się następująco:
- gimnastyka narządu mowy – np. dmuchanie w płomień świecy lub kartkę papieru, cmokanie, gwizdanie, puszczanie całusów w powietrze;
- ćwiczenia słuchowe – np. naśladowanie szumu wiatru czy dźwięków prezentowanych wcześniej przez terapeutę lub rodzica;
- nauka artykulacji „sz” i reagowanie podniesieniem ręki na „sz” usłyszane podczas czytania bajki przez rodzica.
Uzupełniająco można wykonywać masaż warg i techniki manualne zaczerpnięte z fizjoterapii stomatologicznej. Co bardzo ważne – dziecko musi otrzymać od rodziców odpowiednio dużo wsparcia i zrozumienia. Nie należy karcić dziecka ani karać go podczas seplenienia. Z kolei dorosłe osoby, które zmagają się z tym problemem, mogą rozważyć wizytę u psychoterapeuty, co z pewnością pozytywnie wpłynie na ich pewność siebie i samoocenę.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Węsierska K., Gaweł K., Zaburzenia płynności mowy, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2018.
- Mirecka U., Domagała A., Metody terapii logopedycznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2022.
