Ślina stanowi wydzielinę gruczołów ślinowych znajdujących się w jamie ustnej. Pełni bardzo ważne funkcje nie tylko podczas spożywania posiłków.
Wydzielanie śliny
Ilość wydzielanej śliny różni się u poszczególnych osób i wynosi u dorosłego człowieka 1-1,5 l na dobę, co stanowi 0,2-0,3 ml na minutę. Ciekawostką jest, że u niemowląt do 2. miesiąca życia gruczoły ślinowe pozostają nieczynne.
Na wydzielanie śliny i jej właściwości wpływa szereg czynników pochodzenia zewnątrz- i wewnątrzustrojowego. Przykładem jest stosowanie leków hormonalnych lub stymulujących układ nerwowy, a także rodzaj spożywanych pokarmów. Wykazano, że kwaśne pokarmy (a niekiedy nawet myśl o nich) znacznie zwiększa produkcję śliny. Około 70% wydzielanej śliny pochodzi ze ślinianki podżuchwowej, 25% ze ślinianki przyusznej i tylko 5% z podjęzykowej. Odczyn śliny jest różny, lecz mieści się w granicach 4,5-8 pH. W okresach między posiłkami ślinianki są czynne tylko w nieznacznym stopniu, koniecznym do zwilżenia jamy ustnej.
W medycynie wyróżnia się kilka schorzeń związanych z nieprawidłową produkcją tej substancji. Przykładowo, zbyt mała synteza śliny występuje w przebiegu choroby Sjogrena, z kolei nadmierna produkcja zwana jest ślinotokiem. Może wystąpić np. w przebiegu zespołu Downa.
Rodzaje śliny
Wyróżni się kilka rodzajów śliny:
- rzadką i płynną;
- gęstą i kleistą.
Ślina rzadka rozcieńcza pokarmy, z kolei gęsta pokrywa kęsy ułatwiając ich przełykanie. Największe ilości śliny surowiczo-śluzowej wydzielają ślinianki podżuchwowe, natomiast najmniej śliny śluzowej produkują ślinianki podjęzykowe.
Skład chemiczny śliny
Ślina zawiera 99% wody. Pozostałą część stanowią składniki organiczne i nieorganiczne. Głównymi składnikami nieorganicznymi są:
- chlorek sodowy;
- rodanek potasowy.
Z kolei wśród składników organicznych wyróżnia się:
- glikoproteiny – mucynę;
- enzym ptialinę (jest to alfa-amylaza z grupy hydrolaz glikozydowych).
Skład śliny może nieznacznie różnić się ze względu na jej rodzaj. Przykładowo, ślina surowicza posiada w swoim składzie enzym trawiący wielocukry alfa-amylazę, zaś w ślinie śluzowej znajdują się wspomniane wcześniej mucyny.
Ślina – funkcje
Ślina pełni w organizmie wiele ważnych funkcji. Zwilża błonę śluzową jamy ustnej i zapobiega jej wysychaniu, oczyszcza ją mechanicznie oraz bierze udział w czynnościach obronnych, ponieważ zawiera odpowiednie enzymy. Działanie mechaniczne śliny polega na utrzymywaniu jamy ustnej w stanie wilgotnym, co ułatwia ruchy języka przy żuciu i mowie.
Mucyna obecna w ślinie nadaje jej lepkości, co stymuluje odkładanie osadu i kamienia nazębnego, sprzyja przyczepianiu resztek pokarmowych do powierzchni zębów i zlepianiu drobnoustrojów. Wraz ze śliną wydalane są różne związki i produkty przemiany materii.
Ślina zwilża i rozpuszcza spożywane pokarmy, co łącznie z działaniem mucyny umożliwia utworzenie kęsa. Dodatkowo bierze udział w trawieniu oraz pomaga w odbieraniu wrażeń smakowych. Ptialina rozkłada skrobię i glikogen na maltozę (cukry złożone na cukry proste).
Ślina wpływa na uczucie pragnienia i regulację przyjmowania wody. Jeśli w jamie ustnej jest sucho, automatycznie zostaje wysłana informacja do mózgu o konieczności dostarczenia wody do organizmu.
Ciekawostką jest, że wykazuje ona również działanie antyseptyczne. Potwierdza to fakt, że rany i uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej tak szybko się goją.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
