Lizyna to aminokwas egzogenny, czyli taki, którego organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować i musi być dostarczany z dietą lub suplementacją. Należy do grupy aminokwasów białkowych, a więc bierze bezpośredni udział w budowie i regeneracji tkanek. Jej obecność jest niezbędna m.in. do prawidłowego wzrostu, utrzymania zdrowej struktury mięśni, a także do wspomagania procesów odpornościowych. Lizyna wpływa również na wchłanianie wapnia, wspiera mineralizację kości oraz może łagodzić niektóre objawy chorobowe, takie jak nawracające infekcje wirusowe czy dolegliwości wynikające z niedoboru kolagenu. Z tego względu aminokwas ten odgrywa istotną rolę zarówno w profilaktyce zdrowotnej, jak i w dietetyce klinicznej, a jego odpowiednia podaż ma kluczowe znaczenie dla zachowania ogólnej równowagi organizmu.
Lizyna – charakterystyka
Lizyna to organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów białkowych i aminokwasów egzogennych. Jest też aminokwasem polarnym, zaś pod względem budowy chemicznej posiada zasadowy łańcuch boczny, który w pH komórki ma ładunek dodatni. Omawiany związek ma wzór sumaryczny C6H14N2O2 oraz masę molową 146,19 g/mol. Po wyizolowaniu przyjmuje postać białego ciała stałego. Należy go pozyskiwać z pożywienia lub świadomej suplementacji, ponieważ organizm człowieka nie potrafi go samodzielnie produkować.
Lizynę można w dużych ilościach znaleźć w ogólnodostępnych produktach spożywczych. Dlatego też przy urozmaiconej i zbilansowanej diecie jej niedobory praktycznie nie występują. Najlepszymi źródłami pokarmowymi lizyny są przede wszystkim:
- sery;
- jaja;
- ryby;
- fasola (zwłaszcza limeńska);
- mleko;
- ziemniaki;
- czerwone mięso;
- produkty sojowe;
- drożdże;
- kurczak;
- wołowina;
- jagnięcina.
Są to więc głównie produkty pochodzenia zwierzęcego.
Lizyna – wpływ na organizm człowieka
Lizyna wywiera wielokierunkowe, korzystne działanie na organizm człowieka. Udowodniono, że:
- przyspiesza gojenie się ran, uszkodzeń tkankowych – w tym zwłaszcza opryszczki (a także zapobiega jej nawrotom);
- ma działanie przeciwwirusowe (a jest najskuteczniejsza w tym kierunku przy połączeniu lizyny z witaminą C i cynkiem);
- wzmacnia strukturę tkanki w ściankach tętnic i tym samym może hamować powstawanie zmian miażdżycowych;
- wzmacnia kości i poprawia wchłanianie wapnia, dlatego też bywa stosowana u pacjentów zmagających się z osteopenią oraz osteoporozą. Może też wzmacniać zęby;
- wiąże się z metalem ciężkim (ołowiem), efektywnie zmniejszając jego toksyczność i przyspieszając jego usuwanie z organizmu.
Wskazaniami do suplementacji mogą być:
- nawracająca opryszczka wargowa;
- półpasiec;
- osteoporoza, osteopenia, przebyte złamania kości celem przyspieszenia ich gojenia;
- miażdżyca i ryzyko chorób sercowo-naczyniowych;
- uszkodzenia tkanek, przebyte operacje, urazy ortopedyczne celem przyspieszenia ich gojenia;
- nadmierne wypadanie włosów.
Po liznę mogą też sięgać sportowcy i osoby aktywne fizycznie, ponieważ aminokwas ten buduje białka w organizmie, zwłaszcza białka mięśniowe. Są one ważne celem przyrostu masy mięśniowej (np. u osób trenujących siłowo), regeneracji włókien mięśniowych i wzmacniania mięśni. Ogólna suplementacja często łączona jest z witaminą C dla lepszego efektu immunologicznego.
Lizyna – wykorzystanie
Lizyna jest pierwszym aminokwasem ograniczającym wartość biologiczną białka w wielu paszach stosowanych w żywieniu zwierząt trzody chlewnej, a w szczególności w mieszankach paszowych z dużym udziałem zbóż. Ze względu na prawie wyłączne wykorzystanie lizyny do syntezy białka w organizmie, zapotrzebowanie na ten aminokwas przez zwierzęta w różnym wieku można określić znacznie łatwiej niż na pozostałe aminokwasy. Lizynę wykorzystuje się także w kosmetologii do produkcji kosmetyków przeciwstarzeniowych. Dzięki wpływowi na kolagen jest składnikiem kremów i serum anti-aging. Wspomaga odbudowę skóry po zabiegach dermatologicznych. Zdecydowanie najczęściej jest jednak sprzedawana w postaci suplementów diety (bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie).
Lizyna – dawkowanie
Ilość lizyny niezbędna do zachowania dobrego zdrowia waha się od 500 mg do 1500 mg dziennie. W wypadku opryszczki lub innych problemów zdrowotnych rekomenduje się zwiększenie porcji do 3000 mg dziennie, aż do ustąpienia objawów. Najlepiej po konsultacji z lekarzem, zwłaszcza jeśli jednocześnie stosowane są inne farmaceutyki.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny bioalgi
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności. Wzmacnia zęby, kości, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Urynek W., Lizyna w żywieniu młodych świń – wchłanianie i zapotrzebowanie, Postępy Nauk Rolniczych, 1/2003.
- Gołąbczak J., Biochemiczne, genetyczne i technologiczne podstawy biosyntezy L-lizyny, Biotechnologia, 1/2008.
