Immunoterapia to metoda leczenia polegająca na wzmacnianiu, modulowaniu lub przywracaniu zdolności układu immunologicznego (stąd nazwa) do walki z chorobą, najczęściej nowotworami, ale również np. chorobami autoimmunologicznymi czy alergiami. Polega na systematycznym, kontrolowanym przyjmowaniu określonych, starannie dobranych leków wpływających na czynność układu odpornościowego, przez wskazany przez lekarza czas. Nie należy samodzielnie zaprzestawać immunoterapii ani zmieniać dawek.
Na czym polega immunoterapia?
Immunoterapia ma na celu indukcję odpowiedzi immunologicznej u pacjenta najczęściej z rozwijającą się chorobą nowotworową, aby powstały komórki zdolne do rozpoznania komórek patologicznych (w tym przypadku rakowych) jako obcych, a następnie powodowały ich zniszczenie. Immunoterapia obejmuje:
- immunosupresję – proces tłumienia lub osłabiania aktywności układu immunologicznego. Stosuje się ją np. po przeszczepach narządów, aby organizm nie odrzucił nowego narządu, jak również w leczeniu niektórych chorób autoimmunologicznych, które bazują na atakowaniu własnych tkanek przez układ immunologiczny i niszczeniu ich;
- immunorekonstrukcję – przywracanie lub odbudowa właściwej funkcji układu odpornościowego, która mogła zostać zaburzona przez proces patologiczny;
- immunostymulację – pobudzanie lub wzmacnianie układu odpornościowego, aby lepiej zwalczał proces chorobowy.
Do immunoterapii wykorzystuje się różnego rodzaju leki i środki farmaceutyczne. Przykłady takich preparatów to m.in.:
- inhibitory punktów kontrolnych – Nivolumab, Pembrolizumab, Ipilimumab;
- cytokiny – interferony, interleukiny;
- terapie oparte na komórkach – CAR-T cells;
- przeciwciała monoklonalne.
Immunoterapia może jednak wyglądać różnorodnie. Przykładowo w leczeniu alergii stosuje się tzw. odczulanie, czyli immunoterapię alergenową. Polega ona na podawaniu do organizmu stopniowo zwiększanych dawek alergenu, aby wywołać w ustroju możliwość przystosowania się do drażniącego czynnika. Celem jest więc budowanie odporności na dany alergen, by w przyszłości nie wywoływał niepokojących, uciążliwych objawów.
Immunoterapia – wskazania
Immunoterapia najczęściej znajduje zastosowanie w leczeniu nowotworów, chorób autoimmunologicznych i w transplantologii (po przeszczepach narządów). Metodę tą dzieli się na:
- lokalną (dotyczy jednej części ciała);
- całościową (dotyczy całego ciała);
- niespecyficzną (stymuluje się układ immunologiczny pacjenta do ogólnie sprawniejszego działania);
- celowaną (nakierowana na konkretny rodzaj komórek, które mają być zwalczane).
Konkretne przykłady wskazań to:
- rak nerki;
- rak jajnika;
- rak macicy;
- rak płuc;
- chłoniak nieziarniczy;
- czerniak złośliwy, zwłaszcza w formie zaawansowanej;
- niektóre nowotwory hematologiczne;
- alergia wziewna, np. na pyłki;
- alergia pokarmowa, np. na laktozę, na orzechy;
- przeszczep nerki;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- łuszczyca;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- stwardnienie rozsiane;
- przeszczep wątroby.
Wskazań jest jednak znacznie więcej. Nie ma możliwości samodzielnego prowadzenia immunoterapii – leki dostępne są na receptę, zatem to lekarz musi zakwalifikować pacjenta do takiej formy leczenia. Dobiera on od razu indywidualny rodzaj leku, dawki, częstotliwość ich przyjmowania, a także nadzoruje leczenie, modyfikując je w zależności od aktualnych potrzeb.
Czy immunoterapia jest bezpieczna?
Immunoterapia jest generalnie uznawana za metodę bezpieczną i rewolucyjną w leczeniu wielu chorób, w szczególności nowotworów. Jednak należy mieć na uwadze, że każdy rodzaj terapii niesie ze sobą ryzyko działań niepożądanych. Zależy to głównie od stanu zdrowia pacjenta, zwalczanej choroby, wieku, a także dawki i rodzaju stosowanego leku. Wystąpić mogą m.in. objawy związane z nadmierną aktywacją układu odpornościowego: zapalenia różnych narządów (np. płuc, jelit, skóry, tarczycy). Jest to tzw. toksyczność immunologiczna.
Bibliografia
- Dudzisz-Śledź M., Immunoterapia, 7/2023.
- Bryniarski K., Immunologia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2017.
