Badanie retrospektywne to często praktykowany model badania, w którym przyczyn zdarzeń zdrowotnych poszukuje się w przeszłości. Innymi słowy, ocenia się wpływ jednostki chorobowej, która pojawiła się w przeszłości na interesujące badaczy zmienne. W tym celu wykorzystuje się istniejącą już dokumentację medyczną.
Badanie retrospektywne – na czym polega
Badanie retrospektywne zwie się również badaniem kliniczno-kontrolnym. Służy do ukazywania zależności między narażeniem (czynnikiem szkodliwym, czynnikiem ryzyka), a jego efektem (chorobą, problemem zdrowotnym, schorzeniem). Proces ten bazuje na analizie porównawczej grup osób chorujących na daną chorobę (grupa badana) w stosunku do grup osób niechorujących (grupa kontrolna). Podczas analiz przedmiotowych wychodzi się od punktu końcowego, czyli zachorowania, wstecz. Innymi słowy ocenia się ekspozycję na narażenie nie od momentu kontaktu z czynnikami ryzyka, lecz od momentu pojawienia się choroby, cofając się do jej początków.
Zalety badań retrospektywnych
Tego typu model badania ma wiele zalet:
- umożliwia przeprowadzenie badania nawet na bardzo dużych grupach;
- obniża koszt realizacji procesu badawczego;
- umożliwia uzyskanie dodatkowych informacji z istniejących już danych, co pozwala rozwinąć medycynę;
- jest łatwy w przeprowadzeniu i nie wymaga stosowania kolejnych interwencji medycznych.
Prowadząc procesy badawcze w dziedzinie farmacji czy medycyny można pozyskiwać rzetelne informacje na temat pacjentów czy określonych chorób i problemów zdrowotnych. Przyczyniamy się tym samym do poprawy jakości życia i zdrowia danej populacji. Ma to ogromne znaczenie szczególnie w profilaktyce tych chorób. W zależności od zakresu badania, można poznać możliwe metody leczenia problemów zdrowotnych.
Badania prospektywne a badania retrospektywne
Nie należy mylić tych dwóch pojęć, ponieważ (choć zbliżone nazwą) odnoszą się do zupełnie innych modeli badawczych. Badanie prospektywne odnosi się do przyszłych działań, w związku z czym pozwala na zaplanowanie szczegółów badania, takich jak czas obserwacji pacjentów czy zakres zbieranych danych. Z kolei badanie retrospektywne odnosi się do istniejącej już, stworzonej w przeszłości dokumentacji medycznej. Koncentruje się w głównej mierze na analizie dostępnych danych pacjentów, na które nie ma się już wpływu.
Badanie retrospektywne – przykład
Na świecie istnieje 300 potwierdzonych i zdiagnozowanych medycznie przypadków rzadkiej choroby Creutzfeldta-Jakoba, obejmującej zwyrodnienie mózgu zawsze prowadzące do śmierci. Chcąc wykonać badanie prospektywne, czyli oceniające zdrowe osoby i wpływ aktualnych czynników ryzyka na rozwój danej choroby, należałoby włączyć do badania ogromną grupę osób (blisko 200 000), z czego prawdopodobnie zachorowałaby tylko jedna. Dodatkowo czas trwania badania wynosiły aż 10-30 lat, ponieważ właśnie tyle wynosi czas od narażenia na czynniki ryzyka do pojawienia się pierwszych objawów. W efekcie badanie prospektywne trwałoby bardzo długo i niepotrzebnie angażowałoby tak dużą ilość osób.
W tym przypadku znacznie lepszym wyborem będzie badanie retrospektywne, obejmujące wyłącznie osoby, które już zachorowały, porównując ich narażenie na czynniki ryzyka pojawiające się w przeszłości z grupą osób, u których tej choroby nie zdiagnozowano (grupa kontrolna). Badanie będzie krótkie, dokładne, rzetelne i pozwoli w zakrojony sposób uzyskać rzeczywiste informacje.
Bibliografia
- Radomski D., Grzanka A., Metodologia badań naukowych w medycynie, Wydawnictwo UM Poznań, Poznań, 2011.
- Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2004.
