Zapalenie zatok przynosowych to jedna z częściej występujących dolegliwości górnych dróg oddechowych. Może być ostre (dotyczy do 2% populacji Europy) lub przewlekłe (występuje znacznie częściej, ponieważ dotyczy do kilkunastu % populacji Europy).
Zapalenie zatok przynosowych – charakterystyka
Według ustaleń z 2007 roku przewlekłe zapalenie zatok przynosowych można zdiagnozować, jeśli proces chorobowy utrzymuje się ponad 12 tygodni i towarzyszą mu 2 lub więcej objawów charakterystycznych dla tej jednostki chorobowej. Z kolei ostre zapalenie zatok przynosowych diagnozuje się wówczas, gdy proces trwa poniżej 12 tygodni, po czym następuje całkowite ustąpienie dolegliwości.
Przyczyny
Przyczyną ostrego zapalenia zatok przynosowych jest infekcja bakteryjna uszkodzonej wcześniej przez infekcję wirusową błony śluzowej nosa i zatok. Wyróżnia się wiele czynników sprzyjających rozwojowi tego stanu zapalnego, między innymi:
- morfologiczne – polipy i guzy jam nosa, przerost migdałka gardłowego;
- obrzękowe – alergie, zakażenia, zaburzenia gospodarki hormonalnej;
- urazowe – urazy mechaniczne, obecność ciał obcych;
- konstytucjonalne – zaburzenia odpornościowe, mukowiscydoza;
- jatrogenne – różnego rodzaju zabiegi stomatologiczne, wentylacja mechaniczna.
Natomiast za przyczynę przewlekłego zapalenia zatok przynosowych uważa się tworzenie się na śluzówce nosa i zatok biofilmu bakteryjnego. Jego obecność wiąże się z cięższym i opornym na terapię przebiegiem choroby. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych mogą również wywołać niektóre grzyby. Etiologia zakażeń przewlekłej postaci choroby może być bardziej skomplikowana, ponieważ często rozwija się ona u osób z chronicznymi schorzeniami układu oddechowego.
Objawy
Najbardziej typowym objawem zapalenia zatok przynosowych jest uczucie zablokowania nosa i wyciek z niego specyficznej wydzieliny, określanej jako patologiczna. Dodatkowo może pojawić się ból twarzy, ból zębów oraz osłabienie lub utrata węchu.
Objawy ogólnie podzielono na:
- małe – ból zębów, nieprzyjemny zapach z ust, ból głowy, uporczywy kaszel, przewlekłe zmęczenie, ucisk lub ból ucha;
- duże – gorączka, obrzęk twarzy, zaburzenia węchu, niedrożność nosa, wyciek lub zaleganie ropnej wydzieliny w nosie.
Charakter dolegliwości bólowych jest dość typowy. Zwykle ból ten odczuwa się jako jednostajny, niepulsujący, który nasila się podczas zmiany pozycji głowy. Przewlekły kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny z gardła występuje przeważnie u pacjentów pediatrycznych, choć nie jest to warunkiem.
Leczenie
Ostre zapalenie zatok przynosowych wymaga leczenia objawowego. W pierwszej fazie, zapalnej, stosuje się leczenie ukierunkowane na zwalczanie obrzęków, gorączki i dolegliwości bólowych. Głównie stosuje się więc środki farmakologiczne. W drugiej fazie choroby, gdy dominuje produkcja gęstej i śluzowej wydzieliny, należy regularnie nawadniać organizm oraz oczyszczać drogi oddechowe. Jeśli po 10 dniach nie widać poprawy należy wprowadzić ogólną antybiotykoterapię.
Leczenie zabiegowe stosuje się wyłącznie wtedy, gdy nie ma żadnej poprawy po leczeniu zachowawczym. Najczęściej wykonuje się wówczas płukanie zatok szczękowych.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku przewlekłej postaci schorzenia. Wówczas antybiotyki są zarezerwowane dla niepowodzenia leczenia steroidami w monoterapii, jednak dobór metod leczniczych wymaga wnikliwszej diagnostyki i oceny stanu pacjenta. Sugeruje się jednak skuteczność stosowania steroidów donosowych przez lekarza pierwszego kontaktu. W przypadku braku efektów pacjenta należy skierować do specjalisty, przy czym pierwotnie wdrożona terapia nie może zostać przerwana.
Bibliografia
- Wardas P., Markowski J., Piotrowska-Seweryn A., Przegląd aktualnych wytycznych w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń zatok przynosowych z praktycznym komentarzem, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2014.
- Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung A., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10/2014.
- Tryka E., Zapalenie zatok przynosowych, Nowa Medycyna, 2/2009.
