Wysięk surowiczo-ropny to rodzaj płynu, który może pojawić się w ranie podczas procesu gojenia, ale jego obecność zazwyczaj wskazuje na infekcję lub stan zapalny. Ma charakterystyczny wygląd – żółtawy kolor, gęstą konsystencję, jest raczej lepki. Jego obecność może świadczyć o zakażeniu rany, szczególnie jeśli towarzyszą temu inne objawy i dolegliwości.
Co to jest wysięk?
Wysięk to płyn powstający w konsekwencji toczącego się stanu zapalnego w różnych tkankach. Może przyjmować charakter surowiczy, włóknikowy, ropny lub mieszany, często w zależności od jego przyczyny. Tworzy się w rezultacie zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych. Elementy krwi, takie jak białka, limfocyty czy granulocyty, przedostają się poza naczynia i tworzą półpłynną substancję, która w niektórych przypadkach może być widoczna gołym okiem (np. gdy zaczyna wypływać na zewnątrz ciała lub gdy gromadzi się pod naskórkiem i tym samym tworzy wystające zmiany skórne).
Najczęściej spotkać można wysięk surowiczy, będący płynem raczej klarownym i przezroczystym, wodnistym. Powstaje jako reakcja tkanek na toczący się stan zapalny, który może być efektem zarówno infekcji, jak i uszkodzenia mechanicznego. Zawiera w swoim składzie m.in. białka, enzymy, leukocyty i składniki mineralne, które wspierają regenerację tkanek. Wysięk surowiczy występuje zazwyczaj w pierwszych fazach gojenia — zapalnej i proliferacyjnej. Dość niebezpieczną formą wysięku jest wysięk surowiczo-ropny.
Wysięk surowiczo-ropny – jak wygląda?
Wysięk surowiczo-ropny ma najczęściej żółtawy, kremowy lub beżowy kolor. Może być też lekko zielonkawy, jeśli znajdują się w nim bakterie takie jak Pseudomonas aeruginosa. Konsystencja jest gęsta, lepka, mętna, zdecydowanie bardziej zbita niż czysty wysięk surowiczy, ale mniej zwarta niż typowa ropa. Jako że wysięk ten wiąże się często z infekcją bakteryjną, miewa nieprzyjemny, intensywny zapach. Ilość wysięku może zmieniać się głównie w zależności od tego, jak duża była pierwotna rana oraz jak mocno jest zakażona.
Wysięk surowiczo-ropny – przyczyny
Do wysięku surowiczo-ropnego najczęściej dochodzi w przebiegu infekcji bakteryjnych. Bakterie namnażają się w ranie, a organizm reaguje stanem zapalnym i produkcją ropy (która zawiera martwe leukocyty, bakterie, toksyny). Ze względu na charakterystyczny skład wysięku może on mieć nieprzyjemny zapach. Obecność ciał obcych, brudu lub nieodpowiednia higiena (a więc po prostu zanieczyszczenie rany) może prowadzić do infekcji i powstania ropnego wysięku. Inne możliwe przyczyny wysięku surowiczo-ropnego to:
- częste zmiany opatrunku, tarcie lub ucisk, które mogą pogarszać stan rany i sprzyjać rozwojowi stanu zapalnego;
- obniżona odporność organizmu – u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym (np. cukrzyca, choroby autoimmunologiczne) rany goją się wolniej i są bardziej podatne na infekcje;
- błędy podczas leczenia ran pourazowych i pooperacyjnych – w tym brak odpowiednich opatrunków, stosowanie nieodpowiednich środków antyseptycznych lub ich całkowity brak może prowadzić do nadkażenia;
- przewlekłe rany – owrzodzenia, odleżyny czy rany pooperacyjne, które nie goją się prawidłowo, często produkują wysięk surowiczo-ropny jako efekt przewlekłego stanu zapalnego.
Jak można więc zauważyć, w niektórych przypadkach wysięk surowiczo-ropny może być fizjologiczny i jest elementem gojenia się przewlekłych ran, lecz wówczas trzeba stale go kontrolować i pilnować, czy nie wiąże się z nagłym nadkażeniem. A jego ryzyko zawsze istnieje przy przewlekłych problemach zdrowotnych. W znacznej większości przypadków jednak wysięk surowiczo-ropny ma charakter patologiczny i należy świadomie go zwalczać.
Wysięk surowiczo-ropny – leczenie
W pierwszej kolejności warto dokładnie ocenić wysięk i jego charakter. Lekarz lub pielęgniarka sprawdza rozległość zakażenia, rodzaj wysięku, stan skóry wokół rany. Może być konieczne pobranie wymazu do badania mikrobiologicznego, jednak taka praktyka nie zawsze jest prowadzona. Kolejnym krokiem jest oczyszczenie rany, czyli usunięcie z niej martwych tkanek i ewentualnych zanieczyszczeń, przy wykorzystaniu sterylnych narzędzi i środków odkażających. Następnie ranę zaopatrza się odpowiednio dobranym opatrunkiem. Mogą to być opatrunki chłonne (np. z włókniną superabsorpcyjną, które pochłaniają nadmiar wysięku), z jonami srebra (działają przeciwbakteryjnie) bądź hydrokoloidowe lub hydrożelowe (utrzymują wilgotne środowisko i wspomagają gojenie). Jeśli doszło do zaawansowanej lub ogólnoustrojowej infekcji, pacjent może dostać też antybiotyki doustne. Ranę z wysiękiem surowiczo-ropnym należy systematycznie monitorować.
Bibliografia
- Zieliński M., Markiewicz S., Gabriel M., Krasiński Z., Wysięk w procesie gojenia ran, Leczenie Ran, 2/2021.
- Patkowska E., Góra-Tybor J., Wysięk opłucnowy u chorego na przewlekłą białaczkę szpikową leczonego dazatynibem – opis przypadku i omówienie standardu postępowania, Hematologia 2014, tom 5, nr 3, 260–264.
