Chrapanie to charakterystyczny i dość powszechnie występujący dźwięk powstający w trakcie snu, gdy przepływ powietrza przez drogi oddechowe (głównie gardło) jest częściowo zablokowany. Choć częściej występuje u osób dorosłych, może pojawić się też u dzieci. Ciekawostką jest, że również zwierzęta mają zdolność chrapania.
Co to jest chrapanie?
Mechanizm powstawania chrapania został bardzo dobrze poznany. W trakcie snu dochodzi do uogólnionego spadku napięcia mięśniowego, w tym także mięśni rozszerzających gardło, co u osób predysponowanych doprowadza do całkowitego lub częściowego zamknięcia drogi powietrza. Najczęstszym miejscem obturacji jest gardło środkowe, pozbawione kostnego lub chrzęstnego rusztowania. Przyczyn chrapania może być wiele. To wibracje tkanek miękkich gardła (np. podniebienia miękkiego, języczka, migdałków) powodują charakterystyczny, często głośny dźwięk. O ile osobom chrapiącym zwykle to nie przeszkadza, o tyle osoby śpiące obok mogą z tego względu zmagać się z zaburzeniami snu (bezsennością, wybudzaniem się).
Chrapanie – przyczyny
Do patologicznych możliwych przyczyn chrapania zaliczamy między innymi:
- nadwagę i otyłość – tkanka tłuszczowa w okolicy szyi może uciskać na drogi oddechowe;
- obturacyjny bezdech senny;
- alergie, zwłaszcza oddechowe;
- skrzywienie przegrody nosowej;
- polipy nosa;
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych;
- zaburzenia snu;
- cofnięcie żuchwy, np. przy wadach zgryzu lub wadach anatomicznych twarzoczaszki;
- powiększenie migdałków podniebiennych.
Nie zawsze chrapanie jest patologiczne. Często występuje u osób zdrowych, np. wskutek naturalnego rozluźnienia tkanek miękkich szyi podczas snu. Używki takie jak alkohol czy papierosy zwiększają ryzyko omawianego problemu. Przy chrapaniu inicjatorem jest też leżenie na plecach, ponieważ język i podniebienie opadają do tyłu, blokując przepływ powietrza.
W przypadku dzieci chrapanie jest najbardziej charakterystycznym objawem zaburzeń oddychania w czasie snu, w tym zespołu obturacyjnego bezdechu w czasie snu (OSAS). Nieleczone OSAS może utrzymywać się do wieku dorosłego i/lub prowadzić do rozwoju poważnych powikłań za strony układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń neurobehawioralnych czy metabolicznych. Zgodnie z definicją zespół obturacyjnego bezdechu sennego definiuje się jako zaburzenie oddychania w czasie snu manifestujące się występowaniem przedłużonych częściowych spłyceń oddychania i/lub przejściowych całkowitych obturacji górnych dróg oddechowych. Dokładne przyczyny tego problemu wciąż nie zostały jednak w pełni poznane.
Chrapanie – leczenie
Przy chrapaniu ważnym czynnikiem jest działanie przyczynowe, czyli wyleczenie pierwotnych chorób, jeśli to one wywołują chrapanie (a jeśli mają charakter przewlekły, dąży się do ich ustabilizowania). Przykładowo więc przy polipach nosa lub krzywej przegrodzie nosowej rozważyć można chirurgiczną korekcję, zaś przy alergiach wykonuje się odczulanie, stosuje leki przeciwhistaminowe lub dba o unikanie alergenów na co dzień.
Działania domowe, które mogą zmniejszać chrapanie, to:
- spanie na boku – spanie na plecach nasila chrapanie;
- redukcja masy ciała przy otyłości i nadwadze;
- unikanie alkoholu 3–4 godziny przed snem – alkohol rozluźnia mięśnie gardła;
- rzucenie palenie – palenie podrażnia i obrzęka śluzówkę dróg oddechowych, nasilając chrapanie;
- nawilżanie powietrze w sypialni;
- systematyczne wysypianie się.
Jeśli chrapaniu towarzyszą przerwy w oddychaniu, senność w ciągu dnia, bóle głowy rano – może to być obturacyjny bezdech senny. Leczeniem tego problemu powinien zajmować się doświadczony lekarz otorynolaryngolog.
Bibliografia
- Chruściel-Nogalska M., Kozak M., Ey-Chmielewska H., Zespół obturacyjnego bezdechu podczas snu – podstawy diagnostyki i leczenia, Dental Forum, 1/2015.
- Tomaszewska M., a Kowalska-Kouassi D., Jackowska T., Zawadzka-Głos L., Kukwa W., Chrapiące dziecko – aktualne wytyczne dotyczące zasad rozpoznawania i leczenia obturacyjnego bezdechu sennego u dzieci, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 10B, 2014.
