Kandydoza to choroba wywołana przez grzyb Candida albicans zaliczany do drożdżaków, który razem z innymi z tej rodziny bytuje na zasadzie komensalizmu, głównie na błonie śluzowej jamy ustnej. Może następnie obejmować narządy rodne i przewód pokarmowy. Spośród wszystkich miejsc zasiedlania jama ustna jest najczęściej objęta procesem chorobowym.
Charakterystyka Candida albicans
Candida albicans jest rozpowszechnionym drożdżakiem, który nieustannie ulega namnażaniu w jamie ustnej i jest usuwany ze śliną. Pośrednio lub bezpośrednio przenosi się z osoby na osobę, ale nie inokuluje się u zdrowych osób, z wyjątkiem noworodków. Jest drobnoustrojem o słabej inwazyjności, w związku z czym mechanizmy obronne zdrowego człowieka skutecznie zapobiegają nadmiernej proliferacji i inwazji. Inwazyjność rozpoczyna się tylko w określonych warunkach predysponujących do zakażenia, związanych z zaburzeniami miejscowej i układowej obrony organizmu.
Jak rozwija się kandydoza?
W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości występowania zakażeń grzybiczych, głównie kandydozy błony śluzowej jamy ustnej, która ma najczęściej charakter zakażenia endogennego. Inwazja błony śluzowej przez Candida albicans odbywa się w 3 fazach i są to fazy:
- adhezja i kolonizacja na powierzchni błony śluzowej;
- inwazja powierzchownej warstwy komórek nabłonka;
- faza prowadząca do odpowiedzi zapalnej.
Flora bakteryjna bytująca w jamie ustnej hamuje zasiedlanie Candida albicans przez zajmowanie powierzchni komórek nabłonka i uniemożliwienie adhezji, spełniając tym samym ważną rolę ochronną. Czynnikiem hamującym wzrost Candida albicans w surowicy krwi jest transferryna. Bariera ta może być więc zaburzona przez niedobór żelaza, a także upośledzona w ziarnicy złośliwej, ostrej białaczce i w szpiczaku mnogim. Niedobór żelaza przez wpływ na bytującą florę bakteryjną jamy ustnej staje się czynnikiem miejscowym sprzyjającym wzrostowi Candida albicans.
Upośledzenie fagocytozy może także sprzyjać rozwojowi kandydozy. Upośledzenie tej czynności leukocytów wielojądrowych może polegać na niezabijaniu bakterii katalazododatnich, jakimi są gronkowiec złocisty i Candida albicans, natomiast na zabijaniu katalazoujemnych (np. w przewlekłej chorobie ziarniniakowej).
Kandydozę obserwuje się także w niektórych zespołach chorobowych uwarunkowanych genetycznie lub rodzinnie. W tym przypadku nie wykazano dotychczas zależności powstawania tego schorzenia. Nie ustalono także, czy występuje ona pierwotnie, czy wtórnie do pewnych zaburzeń endokrynologicznych. Został zauważony szczególny związek z czynnością przytarczyc i cukrzycą. Niedoczynności przytarczyc bardzo często towarzyszy przewlekła kandydoza błony śluzowej i skóry w okolicy wałów paznokciowych.
Zakażenie na ogół ogranicza się do jamy ustnej, ale w sprzyjających warunkach załamania równowagi i odporności może rozprzestrzeniać się na dalsze odcinki przewodu pokarmowego, oskrzela i płuca, co zazwyczaj stanowi niekorzystną prognozę.
Objawy kandydozy
Kandydoza jest chorobą o wielu obrazach klinicznych. Ogólnie można ją podzielić na 2 główne grupy, kierując się objawami klinicznymi:
- śluzówkowo-skórna;
- układowa, w której rozprzestrzenienie się procesu drogą krwionośną doprowadza do zajęcia narządów trzewnych, nerek, skóry i oczu.
Przykładowo, jedna z częściej spotykanych kandydoz – kandydoza jamy ustnej i gardła – manifestuje się przede wszystkim:
- zaczerwienieniem błon śluzowych jamy ustnej i gardła;
- pojawianiem się białawych płytek na powierzchni błon śluzowych;
- rozwojem ostrego lub przewlekłego zanikowego zapalenia jamy ustnej;
- zapaleniem kącików ust.
W sposób szczególny narażeni na występowanie kandydozy jamy ustnej są chorzy przyjmujący przewlekle wziewne kortykosteroidy i pacjenci z AIDS.
Kandydoza – leczenie
W leczeniu kandydozy obowiązują te same zasady w doborze antybiotyków, jak przy postępowaniu przeciwbakteryjnym. W efekcie, po oznaczeniu lekooporności, ściśle przestrzegając dawki i wskazań stosowanie antybiotyku dobiera się do wieku i stanu ogólnego pacjenta. Spośród wielu leków przeciwgrzybiczych należy dobrać po ocenia wrażliwości patogenów antybiotyk skuteczny, a jednocześnie najmniej toksyczny. Zasadą jest niesięganie od razu po lek o najszerszym zakresie działania.
Natomiast w nabytej kandydozie leczenie miejscowe polegające na usunięciu czynników usposabiających jest na ogół wystarczające. Skuteczne jest wspomaganie środkami ograniczającymi wzrost grzybów.
Bibliografia
- Rogalski P., Kandydoza przewodu pokarmowego – fakty i mity, Gastroenterologia Kliniczna, 3/2010.
- Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, Farmacja Praktyczna, 8/2010.
- Szpringer-Nodzak M., Wochna-Sobańska M., Stomatologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Polecane produkty:
|
Naturalny koenzym Q10
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny produkt, uzupełniający niedobory tej ważnej dla organizmu substancji. Jest to czysty izomer trans, taki sam jak występuje w ciele człowieka. Dzięki temu posiada bardzo wysoką biodostępność (wchłanialność) ... Zobacz więcej... |
