Choroby błony śluzowej jamy ustnej wcale nie są rzadkością. Ich przyczyny mogą być różne, a zmiany te zwykle powodują dyskomfort czy ból. W efekcie utrudnione staje się przyjmowanie pokarmów, a niekiedy również mówienie.
Czym jest błona śluzowa?
W warunkach fizjologicznych błona śluzowa znajdująca się w jamie ustnej stanowi bladoróżową, wilgotną, gładką i lśniącą powierzchnię. Pełni ona wiele ważnych funkcji, w tym:
- ochronną – nieuszkodzony nabłonek pokrywający jamę ustną stanowi nieprzepuszczalną warstwę dla drobnoustrojów i stale się odnawia. Wraz z jego naturalnym złuszczaniem usuwane są bakterie znajdujące się na jego powierzchni. Z kolei obecność włókien sprężystych oraz klejodajnych chroni jamę ustną przed urazami mechanicznymi;
- wchłanianie substancji – niektóre związki chemiczne (zwłaszcza rozpuszczalne w tłuszczach) wchłaniają się przez błonę śluzową jamy ustnej;
- smakową – na błonie śluzowej rozmieszczone są kubki smakowe odbierające bodźce smakowe;
- czuciową – błona śluzowa jamy ustnej posiada bogato rozbudowany aparat czuciowy, który umożliwia rozpoznawanie dotyku, bólu, ciepła i lokalizacji;
- wydzielniczą – na całej powierzchni błony śluzowej jamy ustnej rozmieszczone są drobne gruczoły ślinowe, które stale ją zwilżają i zabezpieczają przed wysychaniem czy urazami podczas żucia pokarmów.
Choroby błony śluzowej jamy ustnej
Wszelkie odchylenia od normy w budowie czy funkcji błony śluzowej jamy ustnej świadczą o patologii i stanowią wskazanie do podjęcia odpowiedniego leczenia. Zmiany chorobowe błony śluzowej jamy ustnej mogą być pochodzenia miejscowego lub są objawami różnych zaburzeń ogólnoustrojowych. Nierzadko objawy chorobowe w jamie ustnej są pierwszymi zwiastunami chorób krwi, cukrzycy czy chorób dermatologicznych.
Schorzenia jamy ustnej dzielimy na wykwity:
- pierwotne;
- skórne
Wykwity pierwotne
Dodatkowo wykwity pierwotne dzieli się na:
- plamy – zmiany zabarwienia na ograniczonej przestrzeni. Mogą być spowodowane stałym rozszerzeniem naczyń krwionośnych lub wylewem w wyniku uszkodzenia tych naczyń. Plamy naczyniowe spotyka się w przebiegu chorób zakaźnych i alergicznych, natomiast plamy złogowe występują w przebiegu przewlekłego zatrucia metalami ciężkimi;
- grudki – ograniczone wzniesienie przemijające bez pozostawienia blizny. Najbardziej charakterystyczny w tej grupie jest liszaj Wilsona;
- guzki – wyniosłe wykwity podobne do grudek, jednak zmiany patologiczne dotyczą już błony śluzowej właściwej. Mogą występować w przebiegu zapaleń swoistych, takich jak gruźlica toczniowa czy kiła guzkowa;
- bąble pokrzywkowe – wyniosłe wykwity z towarzyszącym świądem;
- pęcherzyki – drobne wykwity wielkością nie przekraczające ziarnka soczewicy. Wypełnione są mętnym lub krwawym płynem surowiczym. Występują najczęściej w przebiegu chorób wirusowych, jak np. zapalenie opryszczkowe lub ospa wietrzna;
- krosty – wykwity wyniosłe zawierające ropną treść;
- otarcia – powierzchniowe uszkodzenia błony śluzowej w efekcie urazu mechanicznego. Mogą obejmować tylko warstwę rogową lub cały nabłonek.
Wykwity skórne
Najbardziej charakterystycznym wykwitem skórnym jamy ustnej jest nadżerka. To powierzchniowy ubytek nabłonka, który nie krwawi i nie pozostawia blizn. Nadżerki powstają w miejscu wykwitów pierwotnych, w następstwie urazu mechanicznego, a także zmian troficznych. Ponadto często pokrywa je włóknikowy nalot.
Kolejną zmianą są pęknięcia i rozpadliny. To linijne ubytki nabłonka lub błony śluzowej znacznie głębsze od nadżerki. Powstają w miejscu szczególnie narażonym na rozciąganie czy napinanie. Powstawaniu pęknięć sprzyja stan zapalny.
Kolejnym typowym wykwitem jest strup. Powstaje w wyniku zasychania patologicznej wydzieliny. W jamie ustnej ze względu na stałą wilgotność nie obserwuje się strupów, występują one jedynie na czerwieni wargowej i w kątach warg. Charakterystyczne jest wystąpienie strupów na czerwieni wargowej w aftowym zapaleniu jamy ustnej i w rumieniu wysiękowym wielopostaciowym.
Ostatnią zmianą, o której warto wspomnieć jest owrzodzenie. To ubytek tkanki zmienionej patologicznie, który goi się bez pozostawienia blizny. Owrzodzenie powstaje w wyniku rozpadu wykwitów pierwotnych, może także być następstwem uszkodzenia termicznego czy chemicznego. Typowym otwartym owrzodzeniem w jamie ustnej są afty.
Zobacz również: Jak myć zęby?
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Górska R., Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej, Wydawnictwo MTP, Warszawa 2011.
- Górska R., Konopka T., Periodontologia współczesna, Wydawnictwo Med Tour Press International, Otwock 2013.
