Nowotwór (łac. neoplasma) to, zgodnie z definicją, nieprawidłowej budowy tkanka powstająca z jednej, zaburzonej komórki organizmu, tzw. komórki nowotworowej. Rośnie wolniej lub szybciej z niekontrolowanych podziałów komórek, co zwie się procesem karcynogenezy. Potocznie na nowotwór mówi się rak – może on być zarówno łagodny, jak i złośliwy (gorsze rokowania).
Co to jest nowotwór?
Nowotwór to inaczej niekontrolowana proliferacja przekształconych błędnie komórek. Do określania zmian nowotworowych często używa się określenia guz, co nie zawsze jest prawidłowe. Pojęcie transformacji oznacza natomiast wielostopniowy proces, podczas którego prawidłowe komórki nabierają cech złośliwości. Każdy ze stopni odzwierciedla zmiany genetyczne prowadzące do zaburzeń wzrostu komórek prawidłowych. Szacuje się, że 1/8 zgonów na całym świecie jest spowodowana nowotworami złośliwymi. Te zaś przeważnie rozwijają się u osób starszych, powyżej 65. roku życia, wiek nie jest tu jednak regułą. Coraz częściej raki diagnozuje się nawet u małych dzieci.
Najczęstsze nowotwory w Polsce
Na podstawie badań statystycznych udało się ustalić, że najczęstszym nowotworem Polek jest rak piersi, natomiast Polaków – rak gruczołu krokowego. Jednocześnie najwyższym poziomem śmiertelności charakteryzuje się rak płuc i rak jelita grubego. Innymi częstymi nowotworami są: rak jajnika, rak trzonu macicy, czerniak (rak skóry).
Zobacz również: Rak jamy ustnej
Przyczyny nowotworów
Przyczyny chorób nowotworowych wciąż pozostają nieznane, choć na przestrzeni lat udało się z dużą dokładnością wyszczególnić czynniki ryzyka prowadzące do nowotworzenia. Są to:
- związki chemiczne, zwłaszcza te zawarte w dymie papierosowym, sztucznych nawozach i pestycydach, np. policykliczne i heterocykliczne węglowodory aromatyczne, azotany i azotyny;
- toksyny produkowane przez grzyby patogenne, np. aflatoksyna B1 syntezowana grzyba pleśniowego Aspergillus flavus;
- toksyny znajdujące się w powietrzu, tworzące się w zakładach pracy, np. azbest;
- promieniowanie ultrafioletowe, jonizujące, rentgenowskie – w nadmiernych ilościach;
- uraz mechaniczny lub uraz termiczny;
- niektóre wirusy, np. wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), wirus Epstein-Barr (EBV), wirus zapalenia wątroby typu B (HPV), wirus mięsaka Kaposi’ego (KSHV), wirus ludzkiej białaczki T-komórkowej typu 1 (HTLV-1) i typu 2 (HTLV-2);
- alkohol.
Według naukowców, w krajach rozwiniętych blisko 30% wszystkich zgonów spowodowanych chorobą nowotworową wiąże się z paleniem tytoniu.
Zobacz również: Wirus HPV w jamie ustnej
Rodzaje chorób nowotworowych
Nowotwory dzieli się przede wszystkim na złośliwe i łagodne. Złośliwe charakteryzują się bardzo szybką progresją i naciekaniem coraz innych tkanek, także tych dalej zlokalizowanych od pierwotnego ogniska chorobowego. Tym samym śmiertelność jest raczej wysoka, a rokowania niskie. Raki łagodne, zwłaszcza te rozpoznane wcześnie, można z powodzeniem leczyć u większości pacjentów, rokowania są dobre. Zmiany rozwijają się bardzo powoli. Nowotwór łagodny zazwyczaj nie nacieka okolicznych tkanek i nie daje przerzutów. Przykładem raka złośliwego jest czerniak, zaś przykładem raka łagodnego jest np. przerost gruczołu krokowego u mężczyzn.
Inny podział wyróżnia nowotwory nabłonkowe i nienabłonkowe. Nabłonkowe to na przykład:
- gruczolak;
- brodawczak;
- torbielak.
Jak wskazuje nazwa, tworzą się one na podłożu tkanek nabłonkowych.
Z kolei raki nienabłonkowe to na przykład:
- mięsak;
- tłuszczak;
- chłoniak;
- czerniak.
Ich nazwa wskazuje na dokładny rodzaj tkanki, z której się wywodzi kolejno: tkanka tłuszczowa, tkanka chłonna, komórki barwnikowe skóry.
Nowotwór – leczenie
Leczenie chorób nowotworowych jest wysoce skomplikowane i niekiedy czasochłonne. Powinno łączyć wiele kwestii związanych z farmakoterapią, naświetlaniem i zdrowym trybem życia. Przede wszystkim należy zadbać o odżywienie organizmu, aby tkanki miały siłę do walki z chorobą. W tym celu dietetycy kliniczni ustalają indywidualne plany żywieniowe dla pacjentów onkologicznych. Jednocześnie wdraża się leczenie przyczynowe, a więc np. chemioterapię, immunoterapię, radioterapię, leczenie chirurgiczne. Każda metoda dobierana jest indywidualnie do pacjenta. Im wcześniej rozpoznany nowotwór, tym lepsze rokowania ma dany pacjent. Dlatego tak często podkreśla się w dzisiejszych czasach znaczenie badań profilaktycznych, np. mammografii u kobiet i badania gruczołu krokowego u mężczyzn.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Chirurgia onkologiczna dla pacjentów chorych na nowotwór – poradnik, Praca zbiorowa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej.
- Kordek R., Jassem J., Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019.
