Ślinotok odnosi się do nadmiernego wycieku śliny z jamy ustnej. Mogą go powodować zaburzenia połykania lub nadprodukcja przez gruczoły ślinowe. Zawsze jednak powoduje dyskomfort zarówno w życiu codziennym, jak i psychiczny.
Przyczyny
Ślinotok jest jednym z objawów wielu chorób czy schorzeń. Występuje często w przebiegu chorób genetycznych, np. w zespole Downa. Może być również manifestacją dysfagii. Wśród dolegliwości i chorób przyczyniających się do nadmiernej produkcji śliny można wyróżnić:
- mózgowe porażenie dziecięce;
- przewlekłe przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwpadaczkowych;
- osłabienie mięśnia okrężnego warg;
- wady zgryzu, np. zgryz otwarty;
- choroby neurodegeneracyjne lub neurologiczne, np. stwardnienie zanikowe boczne, choroba Parkinsona, udar
- naczyniowy mózgu;
- wiele zaburzeń rozwojowych u dzieci;
- refluks żołądkowo-jelitowy;
- choroby górnych dróg oddechowych;
- alergiczny nieżyt nosa;
- nadwrażliwość lub zbyt niska wrażliwość jamy ustnej.
Istnieje kilka przypadków ślinotoku, które nie są zjawiskiem groźnym dla życia. Zbyt duża produkcja śliny może mieć bowiem miejsce na przykład podczas spożywania bardzo kwaśnych czy ostrych pokarmów, a także po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu. To również częste zjawisko w pierwszym trymestrze ciąży, które wiaże się z mdłościami przyszłej matki.
Ślinotok występuje również u małych dzieci, co uznawane jest za zjawisko fizjologiczne. Nadmierna produkcja śliny u dzieci utrzymuje się do 18-24. miesiąca życia.
Ślinotok w farmakoterapii
Nadmierna produkcja śliny bywa niekiedy skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków. Przykładem może być regularne przyjmowanie klozapiny, która blokuje receptory w śliniankach. To z kolei prowadzi do zwiększenia przepływu krwi przez gruczoły, a tym samym do wzmożonej syntezy śliny.
Ślinotok wtórny mogą wywołać także leki przeciwpsychotyczne.
Leczenie
Ślinotok rzadko posiada taką intensywność, aby konieczne było bezwzględne rozpoczęcie leczenia. Niekiedy jest uciążliwe dla pacjenta wyłącznie ze względów estetycznych.
W pierwszej kolejności należy zdiagnozować przyczynę tej dolegliwości. Może się okazać, że powodują ją przewlekle stosowane leki. Wówczas, po konsultacji z lekarzem warto spróbować zmienić te leki na inne, choć zazwyczaj nie zauważa się poprawy ze względu na takie samo działanie innego leku.
Jeśli przyczyną są choroby takie jak mózgowe porażenie dziecięce czy zespół Downa warto poczekać z interwencją, aż dziecko ukończy 6. rok życia. Często dzieje się bowiem tak, że ślinotok u dzieci po pewnym czasie samoistnie ustępuje bądź zmniejsza intensywność do stopnia umożliwiającego normalne funkcjonowanie w tym zakresie.
Jeśli z kolei dolegliwość jest uporczywa i znacznie utrudnia życie pacjenta, można zdecydować się na ostrzyknięcia ślinianek toksyną botulinową. Inną metodą jest zabieg polegający na chirurgicznym przemieszczeniu ujść przewodów ślinianek w inne miejsca, najczęściej w okolicę łuków podniebiennych.
Zbyt mała produkcja śliny
Równie niekorzystnym zjawiskiem jest zbyt mała produkcja śliny. Może ona wystąpić w przebiegu choroby Sjogrena, radioterapii, zakażenia wirusem HIV czy przy przedawkowaniu żelaza. Zjawisko to występuje również podczas stosowania niektórych leków, np. przeciwalergicznych lub rozszerzających oskrzela.
Zbyt mała produkcja śliny nie tylko utrudnia mówienie czy przełykanie i gryzienie kęsów pokarmowych. Dodatkowo przyczynia się do rozwoju schorzeń w obrębie jamy ustnej – prowadzi do rozwoju próchnicy czy stanów zapalnych w jamie ustnej.
Bibliografia
- Wysokiński A., Powikłania ze strony przewodu pokarmowego w trakcie leczenia klozapiną, Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 15/2015.
- Ziętek M., Kaczmarek U., Sekrecja i poziom wybranych parametrów śliny u chorych z zespołem Downa, Dental and Medical Problems, 1/2015.
