Odontologia kryminalistyczna to dziedzina nauki zajmująca się szczegółowym badaniem zębów, ukierunkowanym na identyfikację zwłok bądź sprawców zdarzeń. Ciekawostką jest, że pierwsza sprawa na świecie, w której kluczowym materiałem dowodowym były wyniki analizy uzębienia, odbyła się w 1849 roku. Można zatem powiedzieć, że udokumentowana historia odontologii kryminalistycznej zaczyna się właśnie wtedy.
Charakterystyka ludzkiego uzębienia
Zęby człowieka charakteryzują się 3 typowymi parametrami:
- heterodoncją – zróżnicowaniem zębów na 4 kategorie: siekacze, kły, trzonowce i przedtrzonowce (to podział typowy dla wszystkich ssaków);
- tekodoncją – osadzeniem zębów w zębodołach szczęk;
- difiodoncją – występowaniem dwóch generacji zębów: mlecznych i stałych.
Zawsze rozpoczynając dowolną analizę materiału zębowego należy się zastanowić, czy należy on rzeczywiście do człowieka, czy może do innego zwierzęcia. Zęby człowieka mogą przypominać uzębienie małpy człekoształtnej, ma nawet taką samą ilość zębów (32 sztuki). Różnice między uzębieniem człowieka i małpy można zauważyć w tak zwanych diastemach, czyli lukach znajdujących się między drugim siekaczem i kłem w szczęce oraz między kłem i pierwszym trzonowcem w żuchwie. Sporym uproszczeniem jest analiza materiału DNA – zęby można zawsze sprawdzić pod kątem materiału genetycznego, który wyraźnie różni się od DNA zwierząt.
Cechami charakterystycznymi dla uzębienia konkretnej osoby są:
- starcia powierzchni żujących;
- wzajemne ułożenie szczęk;
- kształt i wielkość poszczególnych zębów;
- nabyte deformacje i ubytki;
- wypełnienia, uzupełnienia protetyczne;
- wszelkiego rodzaju nieprawidłowości w budowie zębów.
Na tej podstawie specjalista odontologii kryminalistycznej jest w stanie dopasować uzębienie do poszczególnych osób. Zęby, podobnie jak odcisk palca czy kształt małżowiny usznej, są parametrami indywidualnymi.
Zastosowanie odontologii
Odontologię wykorzystuje się głównie do:
- identyfikacji odkrytych zwłok, gdy z różnych powodów nie można wykonać identyfikacji wizualnej;
- ujawniania tożsamości sprawcy przestępstwa lub ustaleniu przebiegu zdarzeń.
Przy identyfikacji zwłok wykorzystuje się wysoką trwałość zębów. Mogą pozostać niezmienione nawet przez długi czas, gdy wszystkie tkanki miękkie ulegną rozłożeniu. Dodatkowo nie są podatne na działanie wielu czynników atmosferycznych.
W tym drugim przypadku materiałem dowodowym może być ślad ugryzienia na ciele poszkodowanego bądź zwykły ślad po odgryzieniu pokarmu, szczególnie miękkiego. Przykładowo, złodziej może na miejscu zbrodni odgryźć kęs batona, a następnie zostawić go i uciec. Na podstawie tego batona doświadczony specjalista odontologii kryminalistycznej jest w stanie wskazać sprawcę.
Odontologia w Polsce
W naszym kraju odontologia kryminalistyczna wciąż nie jest dziedziną dobrze rozwiniętą. Wynika to z faktu, że medycy sądowi nie zajmują się tą tematyką, zaś kryminalistycy mają zbyt małą wiedzę medyczną (tutaj: stomatologiczną). To z kolei wiąże się z faktem, że w Polsce nie istnieje żadna uczelnia, która kształciłaby bezpośrednio w dziedzinie odontologii. Jeśli dana osoba byłaby zainteresowana kształceniem się w tej dziedzinie musi najpierw ukończyć studia stomatologiczne, następnie zaś wykazać działalność jako lekarz sądowy.
Polecane produkty:
|
Naturalny koenzym Q10
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny produkt, uzupełniający niedobory tej ważnej dla organizmu substancji. Jest to czysty izomer trans, taki sam jak występuje w ciele człowieka. Dzięki temu posiada bardzo wysoką biodostępność (wchłanialność) ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Polak P., Odontologia w ekspertyzie kryminalistycznej, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2012.
- Bonsor S., Pearson G., A Clinical Guide to Applied Dental Materials, Wydawnictwo Churchill Livingstone, 2012.
