Miedź (łac. cuprum) jest metalem szlachetnym wykorzystywanym głównie w produkcji kabli, drutów, blach i rur, a także stosowanym jako składnik stopów w wielu dziedzinach przemysłu. W śladowych ilościach jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak narażenie na nadmierne ilości związków miedzi działa wręcz toksycznie.
Miedź w organizmie człowieka
Miedź jest kofaktorem dla kilku enzymów uczestniczących w produkcji energii, metabolizmie żelaza oraz aktywacji neuropeptydów. Dodatkowo bierze udział w syntezie tkanki łącznej oraz syntezie neuroprzekaźników. Można więc powiedzieć, że współtworzy układ nerwowy człowieka. Miedź jest ważną składową wielu reakcji zachodzących w ustroju, między innymi takich jak angiogeneza, homeostaza czy regulacja ekspresji genów. Przyczynia się do utrzymania wysokiej odporności i tworzenia melaniny.
Dzienne zapotrzebowanie na miedź wynosi około 900 mcg w przypadku dorosłego człowieka o umiarkowanym poziomie aktywności fizycznej. Spożycie pierwiastka powyżej zalecanych norm jest toksyczne. Wiele produktów spożywczych zawiera miedź, jednak jej największe ilości znajdziemy w takich jak:
- owoce morza;
- wątróbka;
- wołowina;
- orzechy;
- soczewica;
- soja;
- granat;
- kakao;
- płatki zbożowe;
- pomidor;
- awokado.
Miedź powinno się dostarczać do organizmu wyłącznie z pożywieniem. Suplementacja zalecana jest jedynie w ściśle określonych przypadkach i po wykonaniu szczegółowych badań. Takimi przypadkami są poważne postacie celiakii, chorób nerek, chorób trzustki czy choroba Menkesa. Niedobór miedzi może prowadzić do niedokrwistości, problemów sercowo-naczyniowych, spadku odporności i powikłań wielonarządowych, zwłaszcza dotyczących wątroby, płuc, trzustki i tarczycy. Z kolei pierwszymi objawami nadmiaru miedzi w organizmie są nudności, wymioty, ból brzucha i biegunki. Charakterystycznym zjawiskiem nadmiaru miedzi jest również metaliczny posmak w ustach.
Przyswajalność miedzi
Miedź jest najlepiej przyswajalna z diety bogatej w białko zwierzęce, porównując sytuację do diet roślinnych. Jej przyswajalność zwiększają dodatkowo węglowodany (zwłaszcza glukoza i skrobia) oraz witamina C. Dlatego wegetarianie i weganie powinni urozmaicać swoją dietę właśnie tymi związkami. Żelazo, cynk, cyna, wapń i fosfor niekorzystnie wpływają na przyswajalność miedzi, znacznie ją obniżając. Podobnie jak błonnik pokarmowy i fityniany.
Miedzi – zastosowanie
Jak wspomniano we wstępie, miedź jest najczęściej wykorzystywana w przemyśle, zwłaszcza elektronice, elektrotechnice, budownictwie i motoryzacji. Związki miedzi znalazły zastosowanie jako fungicydy, pestycydy, algicydy oraz składniki nawozów mineralnych i dodatków paszowych. Bardzo rzadko spotyka się suplementy diety z dodatkiem miedzi, nie jest to jednak niemożliwe.
Toksyczność miedzi
Narażenie zawodowe na dymy miedzi występuje u wytapiaczy i odlewników. Z kolei podczas spawania, cięcia metali oraz szlifowania i polerowania przedmiotów z miedzi i mosiądzu występuje narażenie na pyły miedzi. Poważnym zagrożeniem zawodowym w niektórych branżach są dymy miedzi, na których ekspozycja powoduje podrażnienie górnych dróg oddechowych i wrażenie metalicznego lub słodkiego smaku w ustach.
Przypadkowe spożycie pyłów miedzi, a więc przedostanie się tego pierwiastka w większych ilościach do organizmu drogą pokarmową prowadzi do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego i wątroby. Na podstawie danych otrzymanych w badaniach epidemiologicznych wykazano, że narażenie na miedź zwiększa ryzyko umieralności na choroby naczyń mózgowych i chorobę Parkinsona oraz sprzyja rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych. Pod względem ostrej toksyczności związki miedzi można zakwalifikować do substancji szkodliwych.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Starek A., Jakubowski M., Miedź i jej związki nieorganiczne, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 2/2011.
- Jopp A., Minerały niezbędne w codziennej diecie, Wydawnictwo Vital, Białystok 2018.
- Pustkowski M., Biały-Duchowska A., Toruńska A., Michalik B., Sarnecka A., Wójcik M., Koźmin K., Leksykon zdrowia – rośliny lecznicze, minerały, suplementy i witaminy, Wydawnictwo Park, Bielsko-Biała 2006.
