Naczynia krwionośne to struktury tworzące duży, zamknięty obieg przechodzący przez całe ciało człowieka. Dzielą się na żyły i tętnice w zależności od tego, czy płynie przez nie krew utlenowana czy odtlenowana. Dzięki naczyniom krwionośnym możliwe jest dostarczanie krwi do wszystkich tkanek, narządów wewnętrznych i komórek organizmu.
Naczynia krwionośne – żyły
Żyły są zamkniętymi cewami, przez które przepływa krew odtlenowana, czyli pochodząca z narządów i tkanek, kierująca się w stronę mięśnia sercowego. Na przykładzie kończyn dolnych płynie ona od dołu ku górze. Aby było to możliwe, niezbędna jest prawidłowa praca tzw. pompy mięśniowej, czyli mięśni kończyn dolnych, które kurcząc się (np. podczas ćwiczeń), przepychają krew ku górze przeciwko siłom grawitacji. Układ żylny składa się z żył krążenia małego (żyły płucne) oraz żył krążenia wielkiego. Do tych ostatnich należy żyła główna górna oraz żyła główna dolna. Żyły krążenia wielkiego tworzą dodatkowo 4 podstawowe grupy:
- żyły serca;
- układ żyły głównej górnej (naczynia zaopatrujące głowę, szyję, kończyny górne, klatkę piersiową i część kręgosłupa);
- układ żyły głównej dolnej (naczynia zaopatrujące kończyny dolne, brzuch i miednicę);
- układ żyły wrotnej.
Naczynia krwionośne żylne składają się z 3 warstw nazywanych ścianami. Są to kolejno:
- mięśniówka;
- błona środkowa;
- błona zewnętrzna.
Można je określić jako cienkie i mniej elastyczne niż ma to miejsce w przypadku tętnic. Jako że krew płynie z obwodu ciała w kierunku serca, znajduje się pod niższym ciśnieniem. Aby krew nie cofała się, w świetle żył znaleźć można liczne zastawki.
Krew żylna
Krew żylna jest ciemnoczerwona, co wiąże się z brakiem cząsteczek tlenu w erytrocytach, które się w niej znajdują. Płynie znacznie wolniej i pod mniejszym ciśnieniem, dlatego podczas skaleczenia się również wypływa z rany raczej spokojnym strumieniem. W takiej krwi znaleźć można dwutlenek węgla.
Naczynia krwionośne – tętnice
Naczynia tętnicze prowadzą krew z mięśnia sercowego na obwód. Są znacznie grubsze i bardziej elastyczne od żył, ponieważ krew wypływa z serca pod dużym ciśnieniem, w innym wypadku mogłoby więc dojść do szybkiego uszkodzenia naczynia. Ściany tętnicy są następujące:
- błona wewnętrzna;
- błona sprężysta wewnętrzna;
- błona środkowa;
- błona sprężysta zewnętrzna;
- przydanka.
Niezwykle istotną tętnicą jest pień płucny wychodzący ze stożka tętniczego prawej komory serca i pod łukiem aorty dzielący się na tętnicę płucną prawą oraz tętnicę płucną lewą. Tworzą one tzw. tętnice krążenia małego. Do krążenia dużego zalicza się przede wszystkim aortę – największe naczynie krwionośne w ludzkim ciele. Wszystkie tętnice wielkiego krążenia odchodzą właśnie od niej i rozprowadzają krew po całym ustroju. Aortę dzieli się na wstępującą i zstępującą, przy czym wstępująca wychodzi z lewej komory serca i oddaje tętnice wieńcowe zaopatrujące sam mięsień sercowy. Aorta zstępująca dzieli się natomiast m.in. na aortę piersiową i aortę brzuszną – od nich odchodzą kolejne wielkie naczynia tętnice, np. tętnica biodrowa czy tętnica udowa.
Krew tętnicza
Krew tętnicza jest żywo czerwona, jasna, co wiąże się z wysoką zawartością tlenu. Kieruje się od serca w stronę wszystkich tkanek obwodowych, zapewniając im właściwe dotlenienie. Płynie pod bardzo dużym ciśnieniem, dlatego przy większych urazach tętnic zauważyć można tryskanie krwi.
Funkcje naczyń krwionośnych
Naczynia krwionośne tętnicze odpowiadają przede wszystkim za transport tlenu do komórek całego organizmu człowieka, natomiast naczynia krwionośne żylne transportują dwutlenek węgla z tych komórek. Dzięki temu oba rodzaje utrzymują homeostazę i hemostazę organizmu we właściwej równowadze. Warto zaznaczyć, że w ludzkiej krwi znajduje się wiele innych ważnych składników i związków, np. hormony, witaminy, minerały, węglowodany, przeciwciała, leukocyty i wiele innych. Można więc powiedzieć, że naczynia krwionośne pośrednio przekładają się na:
- odżywienie narządów;
- procesy odpornościowe;
- trawienie;
- regulację gospodarki hormonalnej;
- procesy myślowe.
Krew dodatkowo uczestnicy w procesach termoregulacji organizmu.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
