Mięśnie sklepienia czaszki często zwane są ogólnie mięśniem naczasznym. Na sklepieniu czaszki znajduje się szerokie, płaskie i cienkie rozcięgno, zwane powszechnie czepcem ścięgnistym. Zarówno od strony przedniej, jak i tylnej łączy się on z parzystymi brzuścami mięśnia potyliczno-czołowego. Na bocznej ścianie czaszki leży natomiast mięsień skroniowo-ciemieniowy, który przechodzi w boczną część czepca ścięgnistego.
Zobacz również: mięśnie podgnykowe
Mięśnie sklepienia czaszki – charakterystyka
Głównymi mięśniami zaliczanymi do tej grupy są:
- czepiec ścięgnisty;
- potyliczno-czołowy;
- skroniowo-ciemieniowy.
Mięsień potyliczno-czołowy
Składa się z 2 brzuśców: czołowego i potylicznego. Brzusiec potyliczny jest mięśniem parzystym kształtu czworobocznego. Jest on również bardzo cienki i znajduje się w części tylnej głowy tuż pod skórą. Rozpoczyna się na bocznych 2/3 częściach kresy karkowej najwyższej i zachodzi na wyrostek sutkowaty. Następnie włókna mięśniowe kierują się ku górze i kończą przechodząc po krótkim przebiegu we włókna czepca ścięgnistego.
Brzusiec czołowy (także parzysty) leży na części przedniej czaszki. Również on jest bardzo cienki. Rozpoczyna się w skórze brwi i gładzizny, poza tym przenika we włókna niżej położonych mięśni. Następnie włókna te biegną ku górze i na wysokości guzów czołowych kończą się, przechodząc we włókna czepca ścięgnistego. Oba brzuśce czołowe ograniczają leżące między nimi długie, trójkątne pole wierzchołkiem skierowane do gładzizny, które odpowiada dawnemu ciemiączku przedniemu.
Mięsień skroniowo-ciemieniowy
Zalicza się go do mięśni i struktur szczątkowych. Swój początek bierze na czepcu ścięgnistym, kończy się zaś na powierzchni wewnętrznej chrząstki małżowiny usznej lub także na czepcu, nie dochodząc nawet do małżowiny usznej.
Mięsień ten w całości lub częściowo odpowiada mięśniowi usznemu górnemu.
Czepiec ścięgnisty
Zwany również rozcięgnem naczasznym, stanowi cienką i mocną błonę ścięgnistą łączącą się luźno z okostną, z kolei bardzo silnie ze skórą. Czepiec ścięgnisty może być biernie poruszany do przodu i do tyłu, czynnie zaś tylko w niektórych przypadkach. W warstwie przesuwalnej między okostną a czepcem ścięgnistym różnego rodzaju wylewy krwawe czy ropne substancje mogą bez problemu szybko się szerzyć.
Czynność
Oba brzuśce mięśnia potyliczno-czołowego kurczą się zawsze jednocześnie. Jak wspomniano wcześniej, czynne pociąganie skóry głowy i czepca ścięgnistego do tyłu pod wpływem brzuśca potylicznego jest możliwe wyłącznie u niektórych osób, co zdarza się jednak bardzo rzadko.
Jeżeli w podeszłym wieku dźwigacz powieki górnej ulega fizjologicznemu osłabieniu, brzusiec czołowy współpracując z nim pociąga powiekę wraz z brwią ku górze.
Ponadto mięśnie sklepienia czaszki odpowiadają za przybieranie wyrazu twarzy skupienia i uwagi. Brzusiec czołowy stanowi praktycznie jedyny mięsień, który powoduje fałdy poprzeczne na czole człowieka.
Unaczynienie
Brzusiec potyliczny jest unaczyniony przez tętnicę potyliczną pochodzącą od tętnicy szyjnej zewnętrznej. Z kolei brzusiec czołowy jest unaczyniony przez tętnice: nadoczodołową i nadbloczkową, które pochodzą od tętnicy szyjnej wewnętrznej, a także przez gałąź czołową tętnicy skroniowej powierzchownej.
Unerwienie
Brzusiec potyliczny jest zaopatrywany przez gałąź potyliczną nerwu usznego tylnego, natomiast brzusiec czołowy przez gałęzie skroniowe nerwu VII.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
