Mięśnie podgnykowe (łac. Musculi infrahyoidei), w liczbie 4, tworzą dwie warstwy – powierzchowną oraz głęboką. Zalicza się je do grupy środkowej mięśni szyi.
Budowa
W warstwie powierzchownej znajdują się mięśnie:
- mostkowo-gnykowy;
- łopatkowo-gnykowy.
Z kolei w warstwie głębokiej, mięśnie:
- mostkowo-tarczowy;
- tarczowo-gnykowy.
Należy wiedzieć, że w otoczeniu tych mięśni znajduje się kilka kaletek maziowych.
Mięsień mostkowo-gnykowy
Występuje w postaci taśmy mięśniowej szerokości około 1,5-2,5 cm. Rozpina się między klatką piersiową a kością gnykową. Przyczepy można opisać następująco:
- przyczep początkowy – tylna powierzchnia rękojeści mostka, stawu mostkowo-obojczykowego i końca mostkowego obojczyka;
- przyczep końcowy – trzon kości gnykowej.
Mięsień łopatkowo-gnykowy
Powstał z części bocznej mięśnia mostkowo-gnykowego, której początek przesunął się bocznie aż na łopatkę. W części środkowej omawiany mięsień posiada ścięgno pośrednie, które dzieli mięsień na brzusiec dolny i górny. Przyczepy mięśnia można opisać następująco:
- przyczep początkowy – część boczna górnego brzegu łopatki, więzadło poprzeczne łopatki;
- przyczep końcowy – trzon kości gnykowej.
Mięsień mostkowo-tarczowy
To płaski i bardzo cienki mięsień o kształcie wydłużonego czworoboku. Rozpina się między mostkiem a chrząstką tarczowatą. Przyczepy mięśnia są następujące:
- przyczep początkowy – tylna powierzchnia rękojeści mostka, chrząstka pierwszego żebra;
- przyczep końcowy – kresa skośna chrząstki tarczowatej.
Mięsień tarczowo-gnykowy
Biegnie w przedłużeniu mięśnia poprzedniego. Jest płaski i bardzo cienki. Jego przyczepy są następujące:
- przyczep początkowy – kresa skośna chrząstki tarczowatej;
- przyczep końcowy – trzon i rogi większe kości gnykowej.
Kaletki maziowe
Wyróżnia się 3 główne kaletki maziowe:
- podskórna wyniosłości krtaniowej – występuje przeważnie tylko u starszych mężczyzn, przy czym często nie występuje wcale. Jest nieparzysta i leży w tkance podskórnej do przodu od części górnej chrząstki tarczowatej;
- mięśnia mostkowo-gnykowego – występuje prawie stale, przy czym u mężczyzn jest silniej rozwinięta niż u kobiet. Znajduje się ona przy przyczepie końcowym mięśnia mostkowo-gnykowego między nim a błoną gnykowo-tarczową w pobliżu linii pośrodkowej;
- mięśnia tarczowo-gnykowego – tak jak poprzednia, również występuje prawie stale. Leży bocznie od poprzedniej na błonie tarczowo-gnykowej, między nią a górnym końcem mięśnia tarczowo-gnykowego.
Czynność
Wspólne działanie opisanych mięśni obejmuje głównie ustalenie kości gnykowej. W efekcie staje się ona punktem podporu w pracy mięśni języka lub przy obniżaniu żuchwy.
Mięsień tarczowo-gnykowy unosi chrząstkę tarczowatą wraz z całą krtanią podczas połykania kęsów, przy czym wejście do krtani zostaje zamknięte wskutek pochylenia się nagłośni ku tyłowi. Mięsień łopatkowo-gnykowy napina blaszkę przedtchawiczą powięzi szyi oraz zwiększa światło żyły szyjnej wewnętrznej. Wraz z mostkowo-gnykowym obniża on kość gnykową, a mięsień mostkowo-tarczowy obniża chrząstkę tarczowatą.
Działanie mięśni podgnykowych na mostek i żebra jest minimalne, jednak w przypadku odczuwania wielkiego braku powietrza, mogą one brać pewien udział w ruchach wdechowych klatki piersiowej.
Unaczynienie
Mięśnie podgnykowe unaczynione są przez układ tętnicy szyjnej zewnętrznej i tętnicy podobojczykowej. Głównym źródłem krwi są dwa pnie tętnicze: tętnica tarczowa górna i tętnica tarczowa dolna.
Unerwienie
Mięśnie podgnykowe (z wyjątkiem tarczowo-gnykowego) unerwione są przez gałązki splotu szyjnego, dochodzące drogą pętli szyjnej. Każdy z brzuśców mięśnia łopatkowo-gnykowego otrzymuje oddzielną gałązkę.
Mięsień tarczowo-gnykowy posiada oddzielną gałązkę nerwu podjęzykowego.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
