Zębina stanowi podstawową masę zęba, jest zmineralizowaną tkanką łączną o strukturze kanalikowej. Zębina jest twardsza od kości zbitej, wykazuje jednak pewną elastyczność i sprężystość. Dzięki tym cechom jest odporna na działanie urazów mechanicznych.
Z czego składa się zębina?
Zębina zawiera 30% substancji organicznych wraz z wodą, a pozostałe 70% stanowią związki nieorganiczne. W skład substancji organicznej, zwanej również macierzą, poza wodą wchodzą:
W 90% zębina składa się z włókien, które są ułożone wśród zmineralizowanych kryształów hydroksyapatytów. Fosfoproteiny łączą się wiązaniami chemicznymi z kolagenem i mają zdolność wiązania jonów wapnia. Włókna kolagenowe, zwane także włóknami Ebnera, układają się w pęczki. Mają układ równoległy do długiej osi zęba i prostopadły do kanalików zębinowych. Włókna Ebnera występują głównie w zębinie okołomiazgowej i w środkowych jej warstwach.
Substancję nieorganiczną stanowią hydroksyapatyty. Zawartość substancji nieorganicznej wzrasta wraz z wiekiem. W związku z tym zęby starcze częściej ulegają urazom mechanicznym niż procesom próchnicowym.
Rodzaje zębiny
Wyróżnia się 2 rodzaje zębiny:
- zębina pierwotną;
- zębina wtórną.
Zębina pierwotna występuje w dojrzałym zębie. Po całkowitym jego ukształtowaniu odkładanie zębiny nadal trwa. Tę nowo odłożoną zębinę nazywamy fizjologicznie wtórną. Jest ona wynikiem funkcji odontoblastów i powstaje bez udziału bodźców patologicznych. Odkłada się nierównomiernie na wszystkich ścianach jamy zęba.
W efekcie nieprawidłowego rozwoju zębiny wtórnej mogą powstać zębiniaki. Występują one w obrębie zębiny prawidłowej, uwypuklając jej wewnętrzną powierzchnię ku miazdze, lub mogą leżeć luźno w samej miazdze. Zębiniaki występują dość rzadko, ale mogą mieć duże znaczenie kliniczne utrudniając leczenie ortodontyczne. Z kolei jeśli uciskają na włókna nerwowe wywołują bóle samoistne.
Jak powstaje zębina?
Za powstawanie zębiny odpowiadają komórki zębinotwórcze. Dzięki nim możliwy jest rozwój organicznego zrębu zębiny i jej mineralizacja. Wspomniane komórki wydzielają substancję odkładającą się między zębinowymi wypustkami odontoblastów, a także syntezują prokolagen. Prokolagen przekształca się we włókna kolagenowe, które stanowią niemal całość substancji podstawowej prezębiny. Pozostałe składniki to fosfoproteiny i glikoproteiny. Fosfoproteiny wykazują zdolność wiązania soli wapnia, ulegając następnie mineralizacji. Tym samym prezębina zamienia się w zębinę.
Za co odpowiada zębina?
Zarówno pierwotna, jak i fizjologicznie wtórna zębina odpowiada pełni funkcje obronne. Otacza ona miazgę zęba ze wszystkich strony i tym samym chroni ją przed działaniem czynników zewnętrznych.
Zębina może być obnażona, np. wskutek próchnicy, przez co w miejscu takiego obnażenia tworzy się zębina obronna, czyli wtórna patologiczna. Odkłada się ona w miejscu zadziałania bodźca i różni się od zębiny fizjologicznej nieregularną budową. Posiada również mniejszą ilość nieprawidłowo rozmieszczonych kanalików. Zębina obronna jest twardsza i odkłada się w jamie zęba, zmniejszając jej światło.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Arabska-Przedpełska B., Pawlicka H., Współczesna endodoncja w praktyce, Wydawnictwo Bestom, Łódź 2011.
- Heidemann D., Stomatologia zachowawcza, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2001.
