Heparyna jest organicznym związkiem chemicznym, w warunkach fizjologicznych będącym polianionem. To naturalny czynnik zapobiegający krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych, działający hamująco na wszystkie jego etapy. Heparynę stosuje się powszechnie jako lek przeciwzakrzepowy, głównie w żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej.
Heparyna – działanie
Na początku warto zaznaczyć, że heparyna nie działa fibrynolitycznie, czyli nie rozpuszcza istniejących już skrzepów. Może jedynie zapobiegać powstawaniu kolejnych. Jako lek nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego podaje się go podskórnie lub dożylnie. Wówczas zaczyna działać już po kilkunastu sekundach.
Heparyna zapobiega przejściu protrombiny w trombinę, blokując jej działanie na fibrynogen poprzez aktywację antytrombiny. Jest to czynnik związany z osoczem krwi. Dodatkowo zapobiega agregacji płytek krwi (trombocytów) oraz ich przyleganiu do ścian naczyń krwionośnych. Jeśli zaczynają przylegać, tworzy się coraz większy zator na drodze krwi, uniemożliwiając jej swobodne krążenie. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do zablokowania światła naczynia, co jest sytuacją zagrażającą życiu. Heparyna chroni więc przed zakrzepami i zatorami, ponieważ jest wyłapywana przed ściany naczyń i zwiększa ich ładunek ujemny. W efekcie utrudnia przyleganie trombocytów, które preferują ładunek dodatni ścian naczyń.
Pozostałe działanie heparyny
Udowodniono, że heparyna nie tylko hamuje krzepnięcie krwi, ale i wykazuje wszechstronne działanie na organizm człowieka. Działa bowiem przeciwwirusowo, przeciwzapalnie, immunosupresyjnie oraz obniża poziom cholesterolu we krwi. Ponadto może zmniejszać intensywność objawów łuszczycy, poprawiając kondycję skóry.
Leki z heparyną – wskazania
Jak wspomniano, heparyna jest głównym lekiem chroniącym przed nadmiernym krzepnięciem krwi. Wskazaniami do jej podania są przede wszystkim:
- profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył głębokich i zaburzeń zakrzepowo-zatorowych;
- zakrzepowe zapalenie żył głębokich;
- zator tętnicy płucnej;
- niestabilna dławica piersiowa;
- ostre obwodowe zatory tętnicze;
- zabiegi w krążeniu pozaustrojowym;
- hemodializa.
Heparyna znajduje zastosowanie również w diagnozowaniu i leczeniu ostrych oraz przewlekłych koagulopatii ze zużycia czynników krzepnięcia, takich jak np. zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.
Co to jest heparyna drobnocząsteczkowa?
W lekach z heparyną często można spotkać się z pojęciem heparyny drobnocząsteczkowej. Co to jednak dokładnie oznacza? Cechą charakterystyczną takiej heparyny jest słabe powinowactwo do białek osocza, trombocytów, makrofagów czy komórek śródbłonka naczyń. W efekcie jest ona lepiej biodostępna i ma dłuższy okres półtrwania, dając korzystniejsze rezultaty medyczne. W przypadku iniekcji heparyny drobnocząsteczkowej, organizm przyswoi i wykorzysta aż 90% całości.
Leki z heparyną – przeciwwskazania
Nie zawsze heparyna może być podawana, nawet jeśli istnieją ku temu wskazania. W pierwszej kolejności należy wykluczyć przeciwwskazania, do których zaliczamy:
- rozwarstwiający tętniak aorty;
- objawowe nadciśnienie wrotne;
- niektóre choroby przewodu pokarmowego;
- skazy krwotoczne;
- nadwrażliwość na heparynę.
Decyzję o konieczności podania leku podejmuje lekarz prowadzący lub ratownik w sytuacjach nagłych.
Leczenie heparyną – skutki uboczne
Najważniejszym powikłaniem stosowania heparyny (podobnie jak innych leków przeciwkrzepliwych) są krwawienia. W trakcie podawania heparyny często obserwuje się skłonność do siniaczenia i podbiegnięć krwawych w miejscach wstrzyknięć. Nie jest to jednak wskazaniem do interwencji. Jedynie u 2-3% pacjentów mogą pojawić się groźne krwawienia wewnętrzne, takie jak np. krwawienia z przewodu pokarmowego czy krwawienia śródczaszkowe. Częstotliwość powikłań wzrasta wraz z wiekiem i jest wyższa u pacjentów obciążonych chorobami współistniejącymi.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kałaska B., Mikłosz J., Sokołowska E., Mogielnicki A., Blaski i cienie współczesnej farmakoterapii antykoagulacyjnej, Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego WUM, 10/2016.
- Kołtowski Ł., Zasady stosowania leków przeciwtrombinowych w ostrych zespołach wieńcowych: heparyna niefrakcjonowana, heparyny drobnocząsteczkowe, bezpośrednie inhibitory trombiny, pentasacharydy, Choroby Serca i Naczyń, 2/2016.
- Jędrzejczak A., Doustne leki przeciwzakrzepowe, Poznań 2020.
- Windyga J., Powikłania leczenia przeciwkrzepliwego, Hematologia, 2/2010.
