Tetracykliny to organiczne związki chemiczne wykorzystywane powszechnie w farmakoterapii, choć ich działanie powinno ograniczać się wyłącznie do konkretnych wskazań medycznych. Stosuje się je jako antybiotyki, ponieważ wykazują silne działanie bakteriobójcze i bakteriostatatyczne, przede wszystkim w leczeniu trądziku.
Tetracykliny – charakterystyka
Tetracykliny są grupą antybiotyków (tzw. antybiotyki tetracyklinowe) o szerokim spektrum działania. Pierwszym odkrytym przez Benjamina Duggara przed ponad 60 laty antybiotykiem z grupy tetracyklin była chlorotetracyklina, która nadała nazwę całej grupie tych związków. Antybiotyki tetracyklinowe dzieli się na dwie grupy:
- związki pochodzenia naturalnego – syntezowane przez drobnoustroje z rodzaju Streptomyces, do których należą tetracyklina, chlorotetracyklina i oksytetracyklina;
- związki półsyntetyczne – do których zalicza się doksycyklina, rolitetracyklina, metacyklina, minocyklina i limecyklina.
W latach 90. XX wieku na drodze syntezy chemicznej otrzymano nową grupę antybiotyków tetracyklinowych, które nazwano glikocykliny. Ich przedstawicielem jest tigecyklina.
Jak działają tetracykliny?
Mechanizm działania tetracyklin polega na hamowaniu syntezy białek poprzez wiązanie się z podjednostką 30S bakteryjnego rybosomu. W konsekwencji tego, miejsce ma zahamowanie połączenia tRNA z miejscem wiązania na kompleksie rybosom-mRNA. W medycynie wyróżniamy tetracykliny o krótkim czasie działania (tetracyklina, oksytetracyklina i chlorotetracyklina) oraz te długo działające (doksycyklina i minocyklina). Zakres aktywności przeciwbakteryjnej tetracyklin obejmuje tlenowe i beztlenowe bakterie Gram-dodatnie (Staphylococcus, Pneumococcus, Enterococcus) i Gram-ujemne (Neisseria gonorrhoae, Vibrio cholerae, Shigella dysenteriae, Brucella).
Dodatkowo tego typu substancje wykazują działanie bakteriostatyczne w odniesieniu do drobnoustrojów z rodzaju Ricketsia, Chlamydia, Mycoplasma, niektórych krętków, a nawet pierwotniaków i prątków oraz wirusów. W odróżnieniu od innych antybiotyków z grupy tetracyklin, doksycyklina i minocyklina mają potwierdzoną aktywność skierowaną przeciwko Staphylococcus aureus i niektórym gatunkom z rodzaju Streptococcus. Dlatego dobór poszczególnych antybiotyków do problemu zdrowotnego pacjenta jest tak istotny.
Tetracykliny – wskazania
Istnieje wiele wskazań do zastosowania tetracyklin, a są to różnego rodzaju infekcje bakteryjne. Najczęściej są to:
- trądzik młodzieńczy;
- zapalenia bakteryjne cewki moczowej;
- dżuma;
- borelioza;
- bruceloza;
- malaria;
- choroba wrzodowa;
- zakażenia bakteryjne dróg oddechowych.
To lekarz decyduje o zapisaniu pacjentowi konkretnych antybiotyków. Co istotne, tetracykliny dostępne są wyłącznie na receptę.
Tetracykliny – przeciwwskazania
Tetracykliny nie zawsze mogą być stosowane. Podstawowymi przeciwwskazaniami do nich są:
- nadwrażliwość na substancje z grupy tetracyklin;
- wiek poniżej 12. roku życia;
- ciąża i okres karmienia piersią;
- ciężka niewydolność wątroby lub nerek.
Warto zaznaczyć, że stosowanie tetracyklin uwrażliwia skórę na promienie UV wywołujące fotodermatozy, dlatego podczas kuracji należy unikać opalania się, korzystania z solarium lub długiego przebywania na znacznym słońcu przy odsłonięciu większych partii ciała. Nie należy ponadto stosować tetracyklin z produktami nabiałowymi, ponieważ leki te chętnie łączą się z jonami wapnia, glinu, żelaza (chelatowanie) i tym samym tracą swoją aktywność biologiczną. Dość częstym powikłaniem po kuracji tetracyklinami są przebarwienia na zębach (tzw. przebarwienie tetracyklinowe). Mają one formę brunatnych plam i tworzą się w konsekwencji powstania kompleksu tetracyklino-wapniowo-fosforanowego.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory witamin i minerałów. Jej zadaniem jest wzmocnienie organizmu i w naturalny sposób wspomaganie procesu jego oczyszczenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gajda A., Posyniak A., Żmudzki J., Różańska H., Występowanie tetracyklin w tkankach i produktach pochodzenia zwierzęcego – przyczyny i skutki, Med. Weter. 2012, 68 (11).
- Korbut R., Farmakologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
