Mentol to organiczny związek chemiczny należący do grona alkoholi z grupy terpenoidów. Ma charakterystyczny, ostry, miętowy zapach, w związku z czym znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach życia i przemysłu. Tym bardziej że jest bezpieczny dla ludzkiego zdrowia. Znaleźć go można wielu środkach kosmetycznych, perfumach czy nawet żywności.
Mentol — charakterystyka
Mentol jest organicznym związkiem chemicznym o wzorze sumarycznym C10H20O i masie molowej 156,27 g/mol. Po wyizolowaniu przyjmuje postać białych lub bezbarwnych kryształków. Jego głównym źródłem są różne gatunki mięty, na skalę masową pozyskuje się go jednak syntetycznie w warunkach laboratoryjnych. Izolacja z olejku polega natomiast na schłodzeniu produktu i odwirowaniu wytrąconych kryształów. Mentol bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast znacznie lepiej w rozpuszczalnikach organicznych. Ze względu na to, że zawiera on 3 centra chiralności, posiada także 8 izomerów optycznych.
Mentol – działanie na organizm człowieka
Udowodniono, że mentol przeciwdziała skurczom mięśni gładkich przewodu pokarmowego, z czego wynika działanie rozkurczowe olejku, nalewki i kropli miętowych, a także naparu z liści. Mentol pobudza wydzielanie żółci, przez co ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów, działa też bakteriobójczo. Preparaty z jego dodatkiem lub herbatki miętowe są często stosowane przy niestrawnościach, po przejedzeniu się, w trakcie dolegliwości bólowych brzucha. Mentol ma własności znieczulające i zmniejszające podrażnienie błon śluzowych. Jego wdychanie lub spożywanie daje szybko odczuwalne wrażenie chłodu i świeżości.
Udrażnia nos i zatoki, zmniejsza obrzęk błon śluzowych, ułatwiając oddychanie, łagodzi kaszel i ból gardła. Może delikatnie zmniejszać stany zapalne, relaksuje. Choć ma działanie energetyzujące i odświeżające, w pewnych ilościach (zwłaszcza w połączeniu z innymi zapachami i olejkami eterycznymi) może jednak uspokajać, odprężać i poprawiać jakość snu.
Zastosowanie mentolu
Syntetyczny mentol wykorzystuje się w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym jako środek zapachowy: do produkcji kosmetyków, pasty do zębów, szamponów, ale też płynów do mycia naczyń, środków czyszczących w gospodarstwie domowym. Jest oczywiste, że do płynu do mycia naczyń nie jest potrzebny naturalny olejek ekstrahowany z mięty, doskonale sprawdzi się produkt syntetyczny. Bywa dodawany do perfum, choć w mniejszych ilościach i w połączeniu z innymi aromatami.
W preparatach na kaszel i przeziębienie: udrażnia nos, łagodzi kaszel i ból gardła. Może działać znieczulająco. Jest też składnikiem preparatów dermatologicznych, ponieważ łagodzi świąd, pieczenie i podrażnienie skóry. W maściach chłodzących może świetnie wspierać regenerację pourazową – po stłuczeniach, skręceniach, zwichnięciach, obrzękach.
Czy mentol jest bezpieczny?
Mentol uważa się za bezpieczny składnik produktów spożywczych, leków czy kosmetyków, jeśli dzienne spożycie nie przekracza 0,2 mg/kg masy ciała. Odnotowano przypadki ostrych zatruć, jednak wówczas dostarczenie omawianego związku do organizmu było znaczne. W wynikach badań olejek podawany doustnie był toksyczny, gdy zawierał dużo mentonu i pulegonu, ale nie wykazywał właściwości mutagennych. Objawy zatrucia mogą obejmować: zapalenie skóry, ból brzucha,
nudności, wymioty, bradykardię. W ilościach znajdujących się w ogólnodostępnych produktach mentol jest bezpieczny, o ile wcześniej zostaną wykluczone przeciwwskazania do jego stosowania (np. alergia na mentol, zaawansowana choroba refluksowa przełyku, wrzody żołądka w fazie aktywnej).
Bibliografia
- Wawer I., Paradowska K., Naturalne czy syntetyczne? Fitoterapia i fitochemia jako inspiracja dla syntezy organicznej związków naturalnych, Herbalism nr 1(6) / 2020.
- Ale I., Hostynek J., Maibach H., Menthol: A Review of Its Sensitization Potential, Exogenous Dermatology, 1/2002.
