Izoleucyna to organiczny związek chemiczny zaliczany do grona aminokwasów białkowych egzogennych. Należy do grona aminokwasów BCAA, które są przyjmowane jako wartościowy suplement diety, zwłaszcza w przypadku osób aktywnych fizycznie. W organizmie człowieka odpowiada nie tylko za budowanie białek, a więc tkanek i narządów, które się z nich składają, ale także reguluje poziom glikemii czy wspiera produkcję energii w komórkach.
Izoleucyna – charakterystyka
Izoleucyna jest organicznym związkiem chemicznym o wzorze sumarycznym C6H13NO2 i masie molowej 131,17 g/mol. Po wyizolowaniu przyjmuje postać białego lub niemal białego krystalicznego proszku. To aminokwas alifatyczny, obojętny elektrycznie, będący jednocześnie strukturalnym izomerem leucyny. Ciekawostką jest, że izoleucyna posiada dwa centra chiralności. W praktyce oznacza to tyle, że istnieją cztery stereoizomery. Jednak tylko L-izoleucyna ma znaczenie fizjologiczne i jest wykorzystywana przez organizm do budowy białek.
Izoleucyna – źródła
Aminokwasy rozgałęzione (BCAA) należą do grupy aminokwasów egzogennych i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem, ponieważ organizm człowieka nie potrafi ich syntezować. Występują one jednak bardzo powszechnie w surowcach i produktach spożywczych zawierających białko, w rezultacie czego niedobory w spożyciu notowane są rzadko. Jedynie grupy konsumentów spożywające niedostateczne ilości białka lub cierpiące na choroby zaburzające jego metabolizm mogą być
na nie narażone. Najlepszymi źródłami izoleucyny są:
- jajka;
- nabiał (mleko, kefiry, jogurty, maślanki, sery);
- mięso, zwłaszcza czerwone, ale również i białe, drobiowe;
- tofu;
- tempeh;
- zboża pełnoziarniste i produkty z nich wykonane, np. pieczywo pełnoziarniste;
- orzechy i nasiona;
- rośliny strączkowe (fasola, soja, groch, soczewica, ciecierzyca).
Izoleucyna jest również dostępna w formie suplementu diety, najczęściej jako BCAA, gdzie występuje w połączeniu z waliną i leucyną. BCAA jest rekomendowana głównie osobom aktywnym fizycznie, takim jak zawodowi sportowcy, osoby ćwiczące siłowo czy biegacze, a też osobom przebywającym na diecie bezmięsnej lub wykonującym ciężką pracę fizyczną.
Izoleucyna – wpływ na organizm człowieka
Aminokwasy rozgałęzione (leucyna, izoleucyna, walina) przede wszystkim są składnikami białek, ale regulują także wiele procesów fizjologicznych zachodzących w organizmie człowieka. Poza syntezą białek ich funkcje można przedstawić następująco:
- regeneracja tkanek – wspomagają odbudowę tkanki mięśniowej, skóry, paznokci i innych struktur ludzkiego ciała po urazach lub intensywnym wysiłku;
- działanie antykataboliczne – chronią i zabezpieczają mięśnie przed rozpadem białek, zwłaszcza w trakcie długotrwałego wysiłku fizycznego;
- uczestniczą w produkcji energii – mogą być przekształcane w glukozę w wątrobie, co dostarcza energii, szczególnie gdy wyczerpane są zapasy glikogenu;
- regulują poziom cukru we krwi – stabilizują glikemię, co jest kluczowe dla osób aktywnych fizycznie i z zaburzeniami metabolicznymi;
- uczestniczą w syntezie hemoglobiny, najważniejszego białka transportującego tlen we krwi;
- wpływają na hormon wzrostu, ponieważ biorą udział w jego produkcji, co wspiera rozwój i regenerację organizmu;
- wpływają na utrzymanie równowagi azotowej;
- wspierają działanie całego układu odpornościowego, zwłaszcza w okresach intensywnego wysiłku.
Najczęściej jednak izoleucyna omawiana jest w kontekście wspierania przyrostu masy mięśniowej u osób trenujących i aktywnych fizycznie, zwłaszcza u osób trenujących siłowo i kulturystycznie, jak również w kontekście regeneracji mięśni u tych osób, co pozwala na wydajniejsze jednostki treningowe.
Bibliografia
- Drywień M., Dźwigała J., Staszewska-Skurczyńska M. Znaczenie aminokwasów rozgałęzionych w żywieniu człowieka oraz profilaktyce i przebiegu niektórych chorób. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 3, 379–384.
