Porażenie nerwu trójdzielnego (neuralgia trójdzielna) to jeden z częściej występujących powodów dolegliwości bólowych w obrębie twarzy i jednocześnie najczęstszy nerwoból w obrębie twarzy. Na drugim miejscu znajduje się neuropatia językowo-gardłowa, która mimo tego występuje 50 razy rzadziej. Porażenie nerwu trójdzielnego częściej dotyczy kobiet, a jego leczenie bywa skomplikowane i trudne.
Porażenie nerwu trójdzielnego – przyczyny
Na nerw trójdzielny składają się 3 gałęzie – nerw oczny, nerw szczękowy oraz nerw żuchwowy. Łączą się one ze sobą w zwoju trójdzielnym zlokalizowanym na kości skroniowej. Otacza go opona twarda, tworząc tym samym tzw. jamę Meckela. W pobliżu zwoju znajdują się dodatkowe 2 bardzo istotne nerwy – nerw skalisty większy oraz nerw skalisty głęboki, obydwa zaliczane do autonomicznego układu nerwowego. Uszkodzenie tych okolic anatomicznych daje neuralgię trójdzielną. Wyszczególniając konkretne czynniki ryzyka dolegliwości są to najczęściej:
- procesy rozrostowe, np. wolno rosnące guzy;
- procesy demielinizacyjne;
- konflikty naczyniowo-nerwowe, np. konflikt nerwów z naczyniakami żylnymi;
- urazy czaszki, zwłaszcza w obrębie jej podstawy;
- stany zapalne w okolicach zwoju troistego;
- wrodzone lub nabyte zniekształcenia podstawy czaszki.
Niejednokrotnie zdarza się, że wskazanie przyczyn neuralgii trójdzielnej nie jest możliwe. Wówczas mówimy, że jest ona jatrogenna.
Jak objawia się neuralgia trójdzielna?
Najbardziej charakterystycznym objawem neuralgii trójdzielnej jest ból pojawiający się po jednej stronie twarzy. Jeśli ból pojawia się obustronnie najczęściej wskazuje na neuropatię, co może mieć miejsce np. w przebiegu stwardnienia rozsianego. Wykazano, że w przypadku neuralgii trójdzielnej ból znacznie częściej lokalizuje się po prawej stronie twarzy. Wykazuje przy tym charakter napadowy, trwając od kilku sekund do 2 minut. Napady mogą pojawiać się kilkukrotnie w ciągu dnia, nieco rzadziej w nocy. Pacjenci często określają ten ból jako rażący, przypominający porażenie prądem.
Porażenie nerwu trójdzielnego cechuje tzw. zjawisko allodynii, czyli wywoływanie bólu przez bodźce w praktyce niebólowe, takie jak mycie zębów czy powiew wiatru. Do pozostałych możliwych objawów zaliczamy:
- bóle głowy;
- skurcze mięśni twarzy;
- łzawienie oczu;
- uczucie wodnistego kataru.
Dodatkowo, biorąc pod uwagę budowę anatomiczną nerwu trójdzielnego oraz jego funkcje, wyróżniamy 3 dodatkowe neuralgie. Neuralgia oczna obejmuje uszkodzenie włókien czuciowych, a na zajętym obszarze twarzy zauważa się wykwity. Neuralgia szczękowa dotyczy objawów bólowych obejmujących obszar unerwiony przez nerw szczękowy. Typowe jest także drętwienie policzka. Z kolei neuropatia żuchwowa może obejmować drętwienie podbródka oraz niedoczulicę podbródka i dolnej wargi.
Diagnostyka różnicowa
Podczas diagnostyki należy odróżnić neuralgię trójdzielną od innych schorzeń, które mogą dawać podobne objawy. Są to między innymi:
- klasterowe bóle głowy;
- hemikrania napadowa;
- zespół SUNA;
- neuralgie: nerwu potylicznego, nerwu językowo-gardłowego, nerwów pośrednich lub nerwów krtaniowych górnych.
Nie można przy tym pominąć chorób jamy ustnej i zębów, a także ośrodkowego bólu poudarowego twarzy. Podstawą prawidłowej diagnostyki jest szczegółowy wywiad i badanie przedmiotowe. Aby potwierdzić podejrzenia lekarz wykonuje badanie MRI oraz badanie elektrofizjologiczne.
Porażenie nerwu trójdzielnego – leczenie
Na początku zaleca się wykorzystanie metod zachowawczych. Postępowaniem pierwszego wyboru jest farmakoterapia doustna, zwykle karbamazepiną, a gdy nie przyniesie to rezultatów – baklofenem. Wiele źródeł wskazuje na korzyści płynące z fizjoterapii, jako metody uzupełniającej leczenie.
Gdy leczenie zachowawcze nie prowadzi do poprawy stanu zdrowia pacjenta należy rozważyć metody chirurgiczne. Wykonuje się między innymi: odbarczenie konfliktu naczyniowo-nerwowego, ucisk zwoju troistego specjalnym balonem, przezskórną blokadę zwoju glicerolem bądź przecięcie włókien zazwojowych nerwu trójdzielnego falami radiowymi.
W ostatnich latach do popularnych i polecanych metod dołączyła stereotaktyczna neurochirurgia. Polega na naświetlaniu nożem gamma nerwu trójdzielnego, a zwłaszcza jego korzeni w przebiegu neuralgii trójdzielnej. Okazało się, że metoda jest wskazana u osób z licznymi obciążeniami, chorych w wieku podeszłym i stale przyjmujących leki przeciwkrzepliwe. Jej skuteczność ocenia się na poziomie 80–96%.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kochanowski J., Neuralgia trójdzielna, Aktualności neurologiczne, 16/2016.
- Stępień A., Neuralgie i nerwobóle twarzy, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2007.
- Fliciński J., Żarowski M., Steinborn B., Neuralgie nerwów czaszkowych u dzieci, Neurologia Dziecięca, 22/2013.
