Wodogłowie (inaczej: hydrocefalia, łac. hydrocephalus) to patologiczny stan dotyczący ośrodkowego układu nerwowego. Odnosi się do nadmiernego nagromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Szacuje się, że problem dotyczy 2-3 przypadków na 1000 żywych urodzeń. Należy pamiętać, że wodogłowie nie jest odrębną jednostką chorobową, lecz objawem powstającym wskutek zaburzenia równowagi między produkcją a wchłanianiem płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wodogłowie – przyczyny
Wodogłowie może powstać w przebiegu 3 mechanizmów:
- zaburzenia cyrkulacji płynu mózgowo-rdzeniowego – do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego może dojść wskutek ucisku dróg odpływu płynu mózgowo-rdzeniowego, np. przez obecność guzów wewnątrzczaszkowych;
- nieprawidłowy rozwój mózgu, np. w przebiegu rzadkich wad genetycznych takich jak stenoza akweduktu czy wodogłowie sprzężone z chromosomem X;
- wewnątrzmaciczne uszkodzenie mózgu spowodowane infekcjami (toksoplazmoza, cytomegalia, różyczka, świnka) bądź krwawieniem wewnątrzczaszkowym.
Każdej doby powstaje około pół litra płynu mózgowo-rdzeniowego. Jeżeli jego przepływ lub wchłanianie jest utrudnione, ilość płynu w komorach mózgowych zwiększa się i prowadzi do wzrostu ciśnienia mózgowego. W przypadku niemowląt i małych dzieci efektem jest zwiększenie obwodu głowy, co upośledza prawidłowy rozwój mózgu na późniejszych etapach życia. Należy zaznaczyć, że w wielu przypadkach wodogłowie ma podłoże idiopatyczne, a więc nie można jednoznacznie wskazać jego przyczyny.
Rodzaje wodogłowia
W medycynie podstawowy podział wyróżnia:
- wodogłowie niekomunikacyjne – naturalne drogi przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego są zablokowane;
- wodogłowie komunikacyjne – drogi przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego są drożne, jednak cyrkulacja lub wchłanianie płynu zostają upośledzone.
Inny podział wyróżnia:
- wodogłowie wczesne – poszerzenie komór bocznych mózgu z zachowaniem prawidłowego wymiaru dwuciemieniowego;
- wodogłowie późne – poszerzenie komór bocznych mózgu oraz powiększenie wymiaru dwuciemieniowego.
Rozpoznanie rodzaju problemu umożliwia dobranie optymalnych technik terapeutycznych.
Wodogłowie – objawy
Charakterystycznymi objawami pojawiającymi się przy wodogłowiu są:
- powiększenie obwodu głowy;
- objaw Parinauda;
- objaw Macewena (opukiwanie czaszki w miejscu połączenia kości ciemieniowej, kości skroniowej i kości potylicznej daje głośniejszy dźwięk);
- uwypuklenie ciemiączka u niemowląt;
- uwypuklenie kości czołowej;
- nudności i wymioty;
- zez;
- silne bóle głowy;
- nadmierna senność;
- zaburzenia koordynacji.
Obraz kliniczny może różnić się w zależności od wieku pacjenta i przyczyny wodogłowia.
Wodogłowie – leczenie
W pierwszej fazie wodogłowia miejsce ma obrzęk i leukomalacja istoty białej, jak również obrzęk aksonów. Na dłuższą metę prowadzi to do zmian demielinizacyjnych. Proces ten można zahamować zakładając shunt komorowo-owodniowy, umożliwiający stały drenaż nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego. Normalizacja ciśnienia wewnątrzczaszkowego jest tu kluczowa, ponieważ hamuje dalszą destrukcję tkanek ośrodkowego układu nerwowego. Wyróżnia się 2 etapy leczenia wodogłowia:
- Leczenie choroby podstawowej, która je spowodowała, np. usunięcie guza mózgu czy odpowiednia farmakoterapia.
- Chirurgiczne założenie alternatywnej drogi dla cyrkulacji płynu mózgowo-rdzeniowego.
Drugi etap może odbyć się na wiele sposobów, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Wyróżniamy między innymi:
- endoskopową wentrikulostomię trzeciej komory mózg – lekarz wykonuje otwór w dnie trzeciej komory celem utworzenia drogi ujścia dla płynu mózgowo-rdzeniowego. Efekty widoczne są zwłaszcza przy wodogłowiu niekomunikacyjnym;
- założenie sztucznej przetoki – wprowadzenie cewnika odprowadzającego nadmiar płynu z komór mózgowych do otrzewnej lub do krwiobiegu.
Jednocześnie należy pilnować, aby drenaż nie był nadmierny. Przy nadmiernym drenażu mogą pojawić się objawy takie jak nudności, bóle głowy, drażliwość, zapadnięcie ciemiączka czy dzwonienie w uszach. Dzieci, które zmagały się z wodogłowiem, powinny odbyć konsultację z fizjoterapeutą.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), mikroelementów, witamin Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szaflik K., Czaj M., Polis L., Wojtera J., Szmański W., Krzeszowski W., Polis B., Litwińska M., Mikołajczyk W., Janiak K., Maroszyńska I., Gulczyńska E., Terapia płodu – ocena zastosowania shuntu komorowo-owodniowego w leczeniu wodogłowia, Ginekologia Polska, 85/2014.
- Nowosławska E., Mikołajczyk-Wieczorek W., Zakrzewski K., Leczenie wodogłowia przy wykorzystaniu technik neuroendoskopowych, Aktualności Neurologiczne, 9/2009.
